1. Tổng quan
Sandy Martin là một diễn viên người Mỹ, đồng thời là nhà viết kịch, đạo diễn và nhà sản xuất phim. Bà nổi tiếng với các vai diễn trong phim điện ảnh Napoleon Dynamite, Three Billboards Outside Ebbing, Missouri, Dumbo và các phim truyền hình Big Love, It's Always Sunny in Philadelphia, Ray Donovan. Sự nghiệp của bà trải dài từ sân khấu kịch ở New York và Los Angeles đến các vai diễn đa dạng trên màn ảnh, thường để lại ấn tượng mạnh mẽ với khán giả qua những nhân vật độc đáo và phá cách.
2. Cuộc đời và Khởi đầu sự nghiệp
Cuộc đời và sự nghiệp ban đầu của Sandy Martin được đánh dấu bằng niềm đam mê mãnh liệt với sân khấu và diễn xuất từ khi còn rất trẻ, dần mở rộng sang lĩnh vực điện ảnh và truyền hình.
2.1. Thời thơ ấu và giáo dục
Sandy Martin sinh ngày 3 tháng 3 năm 1949. Mặc dù có những thông tin khác nhau về nơi sinh (nguồn tiếng Nhật ghi Philadelphia, Pennsylvania, trong khi nguồn tiếng Hàn ghi New York), bà đã sớm bộc lộ tài năng và niềm yêu thích nghệ thuật. Martin bắt đầu sự nghiệp diễn xuất của mình từ năm 15 tuổi, cho thấy một khởi đầu sớm và đầy nhiệt huyết trong ngành công nghiệp giải trí.
2.2. Sự nghiệp sân khấu ban đầu
Trong giai đoạn đầu sự nghiệp, Sandy Martin đã có nhiều đóng góp quan trọng cho sân khấu kịch. Bà là một trong những thành viên sáng lập của nhiều đoàn kịch thành công ở Thành phố New York và Los Angeles. Tại New York, bà còn là người đồng sáng lập hai đoàn kịch là WPA Theater và Perry Street Theater, nơi bà đã có cơ hội hợp tác với các diễn viên nổi tiếng như Christopher Lloyd và Jon Savage. Ngoài vai trò diễn viên, bà còn tham gia chuyển thể kịch bản của một số vở kịch và đảm nhiệm vai trò nhà sản xuất liên kết cho một số tác phẩm của TNT, bao gồm bộ phim Gettysburg năm 1993. Những hoạt động này đã tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển đa dạng của bà trong ngành nghệ thuật.
3. Sự nghiệp diễn xuất
Sandy Martin đã xây dựng một sự nghiệp diễn xuất phong phú và đa dạng, góp mặt trong nhiều tác phẩm điện ảnh, truyền hình và lồng tiếng nổi bật. Các vai diễn của bà thường để lại dấu ấn đặc biệt trong lòng khán giả.
3.1. Các vai diễn điện ảnh
Sandy Martin đã tham gia vào nhiều bộ phim điện ảnh với các vai trò khác nhau, thể hiện khả năng biến hóa đa dạng của mình. Dưới đây là danh sách các tác phẩm điện ảnh và vai diễn của bà:
| Năm | Tựa đề | Vai diễn | Ghi chú |
|---|---|---|---|
| 1977 | Scalpel | Sandy | Ra mắt điện ảnh; còn được biết đến với tên: False Face |
| 2076 Olympiad | Shiela | ||
| 1982 | 48 Hrs. | Nữ cảnh sát | |
| 1985 | Real Genius | Bà Meredith | |
| 1986 | Extremities | Cảnh sát Sudow | |
| Vendetta | Kay Butler | ||
| 1987 | Daddy | Tiếp tân siêu âm | |
| Barfly | Janice | ||
| 1991 | Defenseless | Thẩm phán | |
| 1994 | China Moon | Nữ bán súng | |
| Speed | Nữ phục vụ quán bar | ||
| 1995 | Above Suspicion | Nữ phục vụ | |
| 1996 | Female Perversions | Trudy | |
| 1997 | Sparkler | Ed | |
| 1998 | Krippendorf's Tribe | Y tá | |
| They Come at Night | Hazel | ||
| 1999 | Jawbreaker | Y tá | |
| 2000 | Marlene | Louella Parsons | |
| 2001 | One Night at McCool's | Nữ bán bingo | |
| 2004 | Napoleon Dynamite | Bà Carlinda Dynamite | |
| 2005 | Adam & Steve | Cô gái đi xe máy | |
| 2006 | Hot Tamale | Ed đầu bếp quán ăn | |
| 2008 | The Great Buck Howard | Nữ nhân viên khách sạn | |
| Lower Learning | Olympia Parpadelle | ||
| Marley & Me | Lori | ||
| 2009 | Archie's Final Project | Bà Ellis | |
| 2010 | Beneath the Dark | Colleen | |
| Pickin' & Grinnin' | Dì Katie | ||
| 2012 | Sunset Stories | Stu | |
| Seven Psychopaths | Mẹ Tommy | Không được ghi danh | |
| 2013 | Ass Backwards | Qwen | |
| Lovelace | Nữ bán vé | ||
| 2014 | Some Kind of Beautiful | Susan Vale | |
| 2016 | Stars Are Already Dead | Bà nội | |
| 2017 | Three Billboards Outside Ebbing, Missouri | Mẹ Dixon | |
| 2018 | The Head Thieves | Judy Castillo | |
| 2019 | Dumbo | Thư ký Verna | |
| 2021 | Luca | Bà Paguro | Vai lồng tiếng |
3.2. Các vai diễn truyền hình
Sandy Martin đã xuất hiện trong nhiều bộ phim truyền hình và loạt phim nổi tiếng, góp phần làm nên thành công của nhiều chương trình.
| Năm | Tựa đề | Vai diễn | Ghi chú |
|---|---|---|---|
| 1977, 1981 | Lou Grant | Gloria Lawder / Psych-Tech | 2 tập |
| 1978 | The Gift of Love | Mẹ Jan | Phim truyền hình |
| 1981 | Sizzle | Trợ lý của Freda | Phim truyền hình |
| The Patricia Neal Story | Người phụ nữ thứ 1 | Phim truyền hình | |
| 1982 | Farrell for the People | Nữ phóng viên | Phim truyền hình |
| One Shoe Makes It Murder | Gloria | ||
| St. Elsewhere | Bà Lawson | Tập: "Down's Syndrome" | |
| The Greatest American Hero | Người phụ nữ | Tập: "The Resurrection of Carlini" | |
| 1982, 1984 | Hill Street Blues | Bailiff / Abigail Mizell | 3 tập |
| 1983 | Carpool | Peggy Ryan | Phim truyền hình |
| Scarecrow and Mrs. King | Y tá Chapman | Tập: "If Thoughts Could Kill" | |
| 1984 | Falcon Crest | Y tá tầng | Tập: "Sport of Kings" |
| Matt Houston | Nữ cảnh sát | Tập: "The Secret Admirer" | |
| 1984, 1988 | Night Court | Sơ Mo / Người phụ nữ | 2 tập |
| 1985 | Hunter | Iris Balzer | Tập: "Sniper" |
| Suburban Beat | Contata | Phim truyền hình | |
| The Twilight Zone | Lindy | 3 tập | |
| 1986 | If Tomorrow Comes | Gladys (bảo vệ) | Tập 1.1 |
| Fresno | Người phụ nữ trung niên | Miniseries | |
| 1987 | The Gambler III | Bà Dickey | Phim truyền hình |
| Designing Women | Quản lý khách sạn | Tập: "Stranded" | |
| 1988 | Santa Barbara | Betty Grayson | Tập 1.930 |
| Little Girl Lost | Violet Young | Phim truyền hình | |
| Police Story: Cop Killer | Mona Ramsey | Phim truyền hình | |
| 1989 | Matlock | Quản lý | Tập: "The Black Widow" |
| 1991 | Equal Justice | Người ủng hộ số 2 | Tập: "Sleeping with the Enemy" |
| Prison Stories: Women on the Inside | Cố vấn Pennell | Phim truyền hình | |
| 1993 | South of Sunset | Cảnh sát trực ban | Tập: "Newspaper Boy" |
| 1994 | Models Inc. | Nữ cảnh sát | Tập: "Nothing Is as It Seems" |
| 1995 | Indictment: The McMartin Trial | Phó cảnh sát Phyllis | Phim truyền hình |
| 1996, 2001 | ER | Sơ Helen / Bà Zarian | 2 tập |
| 1997 | On the Line | Nữ phục vụ quán bar số 1 | Phim truyền hình |
| 1999 | Sliders | Shirley Montana | Tập: "Net Worth" |
| 2000 | Providence | Nữ bộ trưởng | Tập: "Do the Right Thing" |
| Time of Your Life | Vinnie | Tập: "The Time They Found a Solution" | |
| 2001 | Stranger Inside | Bà Johnny Cochran | Phim truyền hình |
| NYPD Blue | Annie | Tập: "In-Laws, Outlaws" | |
| Days of Our Lives | Dì Elsie | 2 tập | |
| 2001, 2007 | CSI: Crime Scene Investigation | Quản lý văn phòng / Nữ tài xế xe tải | 2 tập |
| 2003 | Astro Boy | Abercrombie | Phiên bản tiếng Anh; lồng tiếng |
| Strong Medicine | Iris Rawlings | Tập: "Jeaneology" | |
| 2004 | The Division | Tư vấn viên hôn nhân | Tập: "As I Was Going to St. Ives..." |
| 2005 | Without a Trace | Iris Healy | Tập: "Transitions" |
| Desperate Housewives | Người phụ nữ số 1 | Tập: "Children Will Listen" | |
| CSI: NY | Bà Collins | Tập: "What You See Is What You See" | |
| Nip/Tuck | Helen Holden | Tập: "Sal Perri" | |
| 2006-nay | It's Always Sunny in Philadelphia | Bà McDonald | 13 tập |
| 2007 | Cold Case | Karen Watson | Tập: "The Good-Bye Room" |
| Jericho | Bà Herbert | Tập: "Coalition of the Willing" | |
| Saving Grace | Sơ Laura Marie | Tập: "Is There a Scarlet Letter on My Breast?" | |
| 2007-2011 | Big Love | Selma Greene | 10 tập |
| 2008 | Speed Freaks | Cảnh sát | Phim truyền hình |
| 2009 | My Name Is Earl | Bà của Joy | Tập: "Darnell Outed: Part 1" |
| The Unit | Người phụ nữ chống gậy | Tập: "The Last Nazi" | |
| The Young and the Restless | Jimmy | 5 tập | |
| Hot Sluts | Jackie | 5 tập | |
| Weeds | Bác sĩ | Tập: "Suck 'n' Spit" | |
| 2010 | Warren the Ape | Agnes Osborn | Tập: "Black Lotus" |
| 2010-2011 | Svetlana | Liam | 4 tập |
| 2011 | Shameless | Bác sĩ | Tập: "Three Boys" |
| 2011-2013 | Good Job, Thanks! | Barbara | 5 tập |
| 2012 | Napoleon Dynamite | Bà nội | 6 tập |
| Make It or Break It | Marge | Tập: "Smells Like Winner" | |
| The Closer | Bà Wallingham | Tập: "Last Rites" | |
| The New Normal | Cô Pepper | Tập: "Sofa's Choice" | |
| Parenthood | Người nuôi chó | Tập: "Left Field" | |
| 2 Broke Girls | Cô Pyle | Tập: "And the Egg Special" | |
| Rizzoli & Isles | Kendra Dee | Tập: "Virtual Love" | |
| 2013 | Quick Draw | Mẹ Bender | Tập: "Mail Order Bride" |
| Dads | Ethel | Tập: "Dad Abuse" | |
| 2014 | Murder in the First | Sue Leonard | Tập: "Pilot" |
| Perception | Shirley (Người phụ nữ vô gia cư) | Tập: "Shiver" | |
| 2014-2017 | Hand of God | Randy | 10 tập |
| Playing House | Mary Pat Caruso | 6 tập | |
| 2014-2019 | The Haves and the Have Nots | Mẹ Rosa | 3 tập |
| 2015 | Blunt Talk | Chủ nhà nghỉ | Tập: "Meth or No Meth, You Still Gotta Floss" |
| Transparent | Sandy | 2 tập | |
| 2016 | Wander Over Yonder | Dorothy | Tập: "The Family Reunion/The Rival" |
| 2017 | OVER & OUT | Gert | Phim truyền hình |
| Comrade Detective | Bà chủ nhà của Nikita | Tập: "The Invisible Hand" | |
| 2018 | Shooter | Adele Poole | Tập: "Red Meat" |
| Bravest Warriors | Dolores | Tập: "The Crowd I'm Seeing" | |
| 2018-2019 | Ray Donovan | Sandy Patrick | 13 tập |
| 2020 | Big City Greens | Gertie | Tập: "Times Circle/Super Gramma!" |
| 2021 | Mom | Lillian | Tập: "Vinyl Flooring and a Cartoon Bear" |
| 2022 | Grey's Anatomy | Sally | 2 tập |
3.3. Lồng tiếng
Ngoài các vai diễn trước ống kính, Sandy Martin còn tham gia lồng tiếng cho các tác phẩm hoạt hình, mang đến những nhân vật sống động cho khán giả nhỏ tuổi. Bà đã lồng tiếng cho vai Bà Paguro trong phim của Pixar là Luca và Abercrombie trong Astro Boy phiên bản tiếng Anh.
3.4. Các vai diễn nổi bật và đặc điểm nhân vật
Sandy Martin nổi tiếng với khả năng hóa thân vào các nhân vật độc đáo, thường mang đậm dấu ấn cá nhân và gây ấn tượng sâu sắc cho khán giả.
Trong bộ phim hài Napoleon Dynamite (2004), Martin đã thể hiện xuất sắc vai Bà nội Carlinda Dynamite, một người phụ nữ lớn tuổi nhưng đầy cá tính, thậm chí còn lái xe bốn bánh trong sa mạc. Vai diễn này đã để lại một dấu ấn mạnh mẽ và sau đó bà tiếp tục lồng tiếng cho nhân vật này trong phiên bản phim truyền hình hoạt hình chuyển thể của tác phẩm.
Năm 2017, bà đóng vai Mẹ Dixon, mẹ của nhân vật do Sam Rockwell thủ vai, trong bộ phim chính kịch Three Billboards Outside Ebbing, Missouri. Vai diễn này đã góp phần mang lại cho bà giải thưởng cho Dàn diễn viên xuất sắc tại Giải thưởng Nghiệp đoàn Diễn viên Màn ảnh (SAG Awards).
Một trong những vai diễn đáng chú ý nhất của bà là Selma Green trong loạt phim Big Love của HBO (2007-2011). Selma Green là em ruột của thủ lĩnh giáo phái đa thê Roman Grant và là người vợ đầu tiên của Hollis Green, thủ lĩnh giáo phái đối thủ của Grant. Nhân vật Selma Green đã khơi gợi nhiều cuộc thảo luận sôi nổi trên các diễn đàn của người hâm mộ vì cách thể hiện và biểu cảm giới tính nam tính, cũng như mối quan hệ bất thường với người chồng (người này gọi Green là "Anh Selma"). Điều này cho thấy khả năng của Martin trong việc thể hiện những nhân vật phức tạp, thách thức các chuẩn mực xã hội và kích thích đối thoại về các vấn đề giới tính và bản sắc.
Trong phim Marley & Me, Martin đóng vai người phụ nữ bán Marley và gọi đó là "chú chó thanh lý". Bà cũng xuất hiện trong It's Always Sunny in Philadelphia với vai Bà McDonald và trong Ray Donovan với vai Sandy Patrick, em dâu của Mickey Donovan. Gần đây hơn, bà đã thể hiện vai Verna, cô thư ký trong bộ phim Dumbo (2019) của đạo diễn Tim Burton. Theo Martin, bà đã gặp Tim Burton từ thời bộ phim Beetlejuice thông qua người bạn Glenn Shadix, người đóng vai Otho trong phim đó. Hai người đã kết nối lại sau khi Ben Davis, đạo diễn hình ảnh của cả Three Billboards Outside Ebbing, Missouri và Dumbo, gợi ý Martin cho vai Verna.
Ngoài ra, bà còn đóng vai nữ tu sĩ lớn tuổi Sơ Laura Marie trong Saving Grace, một nữ cảnh sát trong 48 Hrs., Bà Meredith trong Real Genius, và một nạn nhân bỏng sắp chết trong Nip/Tuck.
4. Các hoạt động chuyên môn khác
Ngoài vai trò diễn viên, Sandy Martin còn là một nghệ sĩ đa tài với nhiều đóng góp trong các lĩnh vực khác của ngành giải trí. Bà còn được ghi nhận là một nhà viết kịch và đạo diễn. Trong vai trò này, bà đã chuyển thể kịch bản cho một số vở kịch sân khấu, chứng tỏ khả năng sáng tạo và tầm nhìn nghệ thuật của mình trong việc kể chuyện. Hơn nữa, bà cũng là một nhà sản xuất, đặc biệt là vai trò nhà sản xuất liên kết cho một số tác phẩm của TNT, bao gồm bộ phim Gettysburg năm 1993. Những hoạt động chuyên môn đa dạng này khẳng định vị thế của bà không chỉ là một diễn viên mà còn là một nhà làm phim toàn diện.
5. Giải thưởng và sự công nhận
Sandy Martin đã nhận được một số giải thưởng và sự công nhận cho những đóng góp của mình trong lĩnh vực diễn xuất. Bà là một phần của dàn diễn viên đã giành được Giải thưởng Nghiệp đoàn Diễn viên Màn ảnh cho Dàn diễn viên xuất sắc vào năm 2017 cho vai diễn trong bộ phim Three Billboards Outside Ebbing, Missouri. Ngoài ra, bà và các bạn diễn đã nhận được Giải thưởng Dàn diễn viên tại Liên hoan phim châu Á Thái Bình Dương Los Angeles vào năm 2012 cho tác phẩm Sunset Stories. Những giải thưởng này là sự công nhận cho tài năng và khả năng hợp tác của bà trong các dự án nghệ thuật.
6. Đánh giá và Di sản
Sandy Martin được công chúng đánh giá là một diễn viên đa tài và có khả năng biến hóa, để lại nhiều vai diễn đáng nhớ trong cả điện ảnh và truyền hình. Di sản của bà không chỉ nằm ở số lượng lớn các tác phẩm đã tham gia mà còn ở khả năng hóa thân vào những nhân vật độc đáo, đôi khi thách thức các chuẩn mực xã hội, như vai Selma Green trong Big Love. Khả năng diễn xuất tự nhiên và cá tính mạnh mẽ đã giúp bà tạo dựng được chỗ đứng vững chắc trong ngành công nghiệp điện ảnh, trở thành một gương mặt quen thuộc và được yêu mến bởi khán giả qua nhiều thế hệ.