Roberto Faenza

1.1. Học vấn và Giáo dục

Ông đã theo học tại Đại học Turin, nơi ông lấy bằng Khoa học Chính trị (theo một số nguồn) hoặc Triết học (theo một số nguồn khác). Sau đó, ông tiếp tục hoàn thiện kỹ năng chuyên môn của mình tại Trung tâm Điện ảnh Thực nghiệm (Centro Sperimentale di Cinematografia) danh tiếng ở Roma, tốt nghiệp khóa đạo diễn vào năm 1965.

2.1. Ra mắt và các tác phẩm đầu tay

Faenza ra mắt với vai trò đạo diễn vào năm 1968 với bộ phim Escalation. Tác phẩm này đã nhanh chóng gặt hái thành công quốc tế, miêu tả một cách sâu sắc các khía cạnh khác nhau của quyền lực thông qua mối quan hệ phức tạp giữa một người cha thuộc tầng lớp trung lưu và người con trai theo phong trào Hippie. Ngay sau thành công này, ông tiếp tục đạo diễn H2S vào năm 1969, một lời xin lỗi đầy phẫn nộ cho phong trào 1968. Bộ phim này đã bị tịch thu chỉ hai ngày sau khi phát hành và không được phân phối kể từ đó, cho thấy tính chất gây tranh cãi và sự phê phán thẳng thắn của ông đối với xã hội tiêu dùng. Do bị kiểm duyệt và cấm đoán, Faenza đã phải rời Ý và đến Hoa Kỳ để giảng dạy tại Đại học Thành phố Liên bang ở Washington, D.C.. Ông được xem là một "nhà văn bất đồng chính kiến" cùng với các đạo diễn cùng thời như Bernardo Bertolucci và Marco Bellocchio.

2.2. Phê phán Xã hội và Khám phá Chủ đề Chính trị

Faenza tiếp tục sự nghiệp với những tác phẩm mang đậm tính phê phán chính trị và xã hội. Năm 1978, ông đạo diễn Forza Italia!, một tác phẩm châm biếm dữ dội về quyền lực của Đảng Dân chủ Thiên chúa giáo Ý và bao quát ba mươi năm lịch sử chính trị của Ý. Bộ phim này đã bị rút khỏi các rạp chiếu vào đúng ngày Aldo Moro, chủ tịch Đảng Dân chủ Thiên chúa giáo, bị bắt cóc. Tác phẩm này vẫn bị cấm trong hơn 15 năm. Đáng chú ý, chính Aldo Moro trong cuốn hồi ký viết tay của mình (được tìm thấy tại nơi ẩn náu của Lữ đoàn Đỏ ở Milan) đã khuyên mọi người nên xem bộ phim này "nếu muốn nhận ra sự liều lĩnh của các đồng chí trong đảng của mình".

Năm 1980, ông chọn Đảng Cộng sản Ý làm chủ đề cho bộ phim Si salvi chi vuole. Do được coi là một đạo diễn "không chính thống về chính trị" (politically incorrect), ông thường gặp khó khăn trong việc tìm kiếm tài trợ ở Ý và buộc phải làm việc bên ngoài Ý để tiếp tục sản xuất các dự án của mình.

2.3. Chuyển thể Tác phẩm Văn học và Hợp tác Quốc tế

Để tìm kiếm nguồn tài chính và sự tự do sáng tạo, Faenza đã mở rộng hoạt động ra quốc tế. Năm 1983, ông quay bộ phim Copkiller (còn được biết đến với tên Death Order hay Giết Cảnh Sát) tại Thành phố New York, với sự tham gia của dàn diễn viên quốc tế nổi tiếng như Harvey Keitel, Nicole Garcia và John Lydon (Johnny Rotten), thủ lĩnh của ban nhạc Sex Pistols.

Sau Copkiller, Faenza ngày càng lấy cảm hứng từ văn học làm nguồn kể chuyện chính cho các bộ phim của mình. Sự chuyển hướng này đã mang lại cho ông nhiều thành công về mặt phê bình và thương mại.

2.3.1. Các tác phẩm chuyển thể văn học chính

Roberto Faenza đã đạo diễn nhiều tác phẩm chuyển thể văn học quan trọng, mang đến cho khán giả những câu chuyện đa chiều và sâu sắc:

• Năm 1990: The Bachelor (tựa gốc: Mio caro dottor Gräsler), dựa trên truyện ngắn của Arthur Schnitzler. Phim có sự góp mặt của dàn diễn viên quốc tế nổi tiếng như Keith Carradine, Miranda Richardson, Kristin Scott Thomas và Max von Sydow.
• Năm 1993: Jonah Who Lived in the Whale (còn gọi là Cá Voi Trong Người Jonah), dựa trên cuốn tự truyện Childhood của Yona Oberski. Phim kể về cậu bé Jonah và gia đình bị đưa vào trại tập trung Quốc xã và đã nhận được giải David di Donatello cho Đạo diễn xuất sắc nhất. Phim cũng giành được Giải thưởng của Ban Giám khảo Đại kết tại Liên hoan phim Quốc tế Moskva lần thứ 18.

• Năm 1995: Sostiene Pereira (tựa Việt: Pereira Khẳng Định), dựa trên tiểu thuyết cùng tên của Antonio Tabucchi. Đây là bộ phim Ý cuối cùng của huyền thoại Marcello Mastroianni, người đã được vinh danh với giải David di Donatello cho Nam diễn viên chính xuất sắc nhất nhờ vai diễn trong phim này.
• Năm 1997: Marianna Ucrìa, chuyển thể từ tiểu thuyết La lunga vita di Marianna Ucria của Dacia Maraini. Phim đã được trình chiếu tại Liên hoan phim Quốc tế Moskva lần thứ 20 và giành giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại Giải Quả cầu vàng Ý.
• Năm 1999: The Lost Lover, lấy cảm hứng từ cuốn sách bán chạy nhất của A. B. Yehoshua, khám phá cuộc xung đột đang diễn ra giữa người Do Thái và người Palestine.
• Năm 2002/2003: The Soul Keeper, dựa trên câu chuyện tình yêu đầy đam mê giữa nhà tâm lý học nổi tiếng Carl Gustav Jung và bệnh nhân trẻ tuổi người Nga của ông, Sabina Spielrein. Phim đã được đề cử giải Ruy băng Bạc cho Kịch bản xuất sắc nhất.
• Năm 2004/2005: Come into the Light (tựa gốc: Alla luce del sole), kể về cuộc đời của Pino Puglisi, một linh mục giáo xứ bị Mafia ám sát ở Palermo vào năm 1993. Phim có sự tham gia của Luca Zingaretti và nhận được nhiều giải thưởng, bao gồm đề cử giải Giải thưởng Điện ảnh châu Âu (EFA) cho Đạo diễn xuất sắc nhất năm 2005, Giải Phim hay nhất của David Giovani, Giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất và Giải Phim hay nhất của khán giả tại Liên hoan phim Quốc tế Karlovy Vary 2005.
• Năm 2005: The Days of Abandonment (tựa gốc: I giorni dell'abbandono), dựa trên tiểu thuyết cùng tên của Elena Ferrante. Phim có sự góp mặt của Margherita Buy, Luca Zingaretti và nhạc sĩ Goran Bregović, và đã được đề cử giải Sư tử vàng tại Liên hoan phim Quốc tế Venezia.
• Năm 2007: I Vicerè (tựa Việt: Phó vương), dựa trên tiểu thuyết năm 1894 của Federico De Roberto.
• Năm 2009: Il caso dell'infedele Klara (Tạm dịch: Vụ án Klara không chung thủy).
• Năm 2011/2012: Someday This Pain Will Be Useful to You, được quay tại New York và dựa trên tiểu thuyết của Peter Cameron. Phim có dàn diễn viên hùng hậu bao gồm Ellen Burstyn, Marcia Gay Harden, Toby Regbo, Peter Gallagher, Deborah Ann Woll, Lucy Liu và Stephen Lang.
• Năm 2014: Anita B..
• Năm 2016: The Truth Is in the Sky.

4.1. Lịch sử các giải thưởng chính

Các giải thưởng lớn đã ghi nhận những đóng góp và thành tựu điện ảnh của Roberto Faenza bao gồm:

• Giải David di Donatello cho Đạo diễn xuất sắc nhất: Năm 1993, cho bộ phim Jonah Who Lived in the Whale.
• Giải thưởng của Ban Giám khảo Đại kết tại Liên hoan phim Quốc tế Moskva: Năm 1993, cho bộ phim Jonah Who Lived in the Whale tại Liên hoan phim Quốc tế Moskva lần thứ 18.
• Giải David di Donatello cho Nam diễn viên chính xuất sắc nhất: Marcello Mastroianni đã giành giải này vào năm 1995 cho vai diễn trong phim Sostiene Pereira của Faenza.
• Giải Quả cầu vàng Ý cho Đạo diễn xuất sắc nhất: Năm 1997, cho bộ phim Marianna Ucrìa.
• Đề cử Giải thưởng Điện ảnh châu Âu (EFA) cho Đạo diễn xuất sắc nhất: Năm 2005, cho bộ phim Come into the Light.
• Giải Phim hay nhất của David Giovani: Cho bộ phim Come into the Light.
• Giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Quốc tế Karlovy Vary: Cho bộ phim Come into the Light (dù giải này trao cho nam diễn viên Luca Zingaretti, nó ghi nhận chất lượng tổng thể của phim).
• Giải Phim hay nhất của San Fedele: Cho bộ phim Come into the Light.
• Đề cử giải Sư tử vàng tại Liên hoan phim Quốc tế Venezia: Năm 2005, cho bộ phim The Days of Abandonment.
• Đề cử giải Ruy băng Bạc cho Kịch bản xuất sắc nhất: Năm 2002, cho bộ phim The Soul Keeper.

4.2. Tác động Xã hội và Văn hóa của Tác phẩm

Các bộ phim của Roberto Faenza thường trực tiếp đề cập đến những vấn đề nóng bỏng của Ý và thế giới, như công lý xã hội, nhân quyền và sự phát triển dân chủ. Với các tác phẩm như Escalation và Forza Italia!, ông đã mạnh dạn phê phán các cấu trúc quyền lực và sự tha hóa chính trị, khiến ông bị coi là một đạo diễn "không chính thống về chính trị" và đối mặt với kiểm duyệt nghiêm ngặt. Phản ứng của xã hội đối với những bộ phim này thường rất mạnh mẽ, chứng tỏ sức ảnh hưởng của chúng trong việc khơi gợi đối thoại công chúng.

Đặc biệt, Forza Italia! được chính trị gia Aldo Moro coi là một tài liệu quan trọng để hiểu về sự thiếu trách nhiệm của giới tinh hoa. Bộ phim Jonah Who Lived in the Whale đã đưa câu chuyện về những người sống sót sau Thảm họa diệt chủng Do Thái ra ánh sáng, nhấn mạnh vào giá trị nhân văn và sự kiên cường của con người trong bối cảnh đau thương. Trong khi đó, The Lost Lover thẳng thắn nhìn vào cuộc xung đột giữa người Do Thái và người Palestine, và Come into the Light là một lời tri ân mạnh mẽ dành cho Pino Puglisi, một linh mục đã hy sinh vì chống lại Mafia. Những tác phẩm này không chỉ giải trí mà còn đóng vai trò như những lời bình luận xã hội, thúc đẩy khán giả suy ngẫm về các vấn đề đạo đức và chính trị.