Peter Geach

1.1. Sinh và Gia đình

Peter Geach sinh ra tại Chelsea, Luân Đôn, vào ngày 29 tháng 3 năm 1916. Ông là con trai duy nhất của George Hender Geach và Eleonora Frederyka Adolfina Sgonina. Cha ông từng làm việc trong Sở Giáo dục Ấn Độ, sau đó trở thành giáo sư triết học ở Lahore và hiệu trưởng một trường cao đẳng đào tạo giáo viên ở Peshawar.

Cuộc hôn nhân của cha mẹ ông không hạnh phúc và nhanh chóng tan vỡ. Đến năm bốn tuổi, Geach sống với ông bà ngoại, những người nhập cư gốc Ba Lan, tại Cardiff. Sau đó, ông được đặt dưới sự chăm sóc của một người giám hộ cho đến khi cha ông trở về Anh, và mọi liên lạc với mẹ cùng ông bà ngoại đều chấm dứt.

1.2. Thời thơ ấu và Giáo dục

Geach theo học tại Trường Nhà thờ Llandaff ở Cardiff và sau đó là Clifton College. Cha ông, người từng học với Bertrand Russell và G. E. Moore tại Cambridge, đã dạy ông triết học từ những kiến thức cơ bản về logic.

Năm 1934, Geach giành được học bổng vào Balliol College, Đại học Oxford, và tốt nghiệp năm 1938 với bằng danh dự hạng nhất về literae humaniores. Tại Oxford, ông ngày càng tham gia vào các cuộc tranh luận trí tuệ với những người Công giáo. Chính qua những cuộc tranh luận này, ông đã khám phá ra đức tin Công giáo và sau đó chuyển sang Giáo hội Công giáo Rôma. Ông mô tả quá trình này: "Tôi chắc chắn thông minh hơn họ, nhưng họ có một lợi thế vô cùng lớn là họ đúng - một lợi thế mà họ không đánh mất bằng cách viện đến triết học và biện giáo tồi tệ đôi khi được giảng dạy trong các trường Công giáo thời đó. Một ngày nọ, hàng phòng thủ của tôi đột nhiên sụp đổ: tôi biết rằng nếu muốn giữ lương tâm trong sạch, tôi phải tìm hiểu về Tôn giáo Công giáo. Tôi được tiếp nhận vào Giáo hội Công giáo vào ngày 31 tháng 5 năm 1938."

2.1. Hoạt động trong Thế chiến thứ hai

Sau khi tốt nghiệp, Geach dành một năm (1938-1939) làm Sinh viên Nghiên cứu Gladstone tại Thư viện St Deiniol ở Hawarden. Trong Thế chiến thứ hai, Geach từ chối gia nhập Quân đội Anh với tư cách là người từ chối lương tâm và được tuyển dụng vào ngành sản xuất gỗ trong những năm chiến tranh. Mặc dù vậy, Geach sau này kể lại rằng ông đã cố gắng, dù không thành công, để gia nhập Quân đội Ba Lan Tự do.

2.2. Bổ nhiệm Đại học và Nghiên cứu

Sau khi chiến tranh kết thúc vào năm 1945, ông tiếp tục nghiên cứu tại Đại học Cambridge. Năm 1951, Geach được bổ nhiệm vào vị trí học thuật chính thức đầu tiên của mình, làm trợ giảng tại Đại học Birmingham, sau đó trở thành Độc giả (Reader) về Logic. Năm 1966, Geach từ chức để phản đối quyết định của Đại học Birmingham về việc thành lập một Viện Văn hóa Đương đại. Trong thư từ chức, ông tuyên bố không muốn ở lại một trường đại học "ưa chuộng Nghệ thuật Pop hơn Logic". Cùng năm đó, ông được bổ nhiệm làm Giáo sư Logic tại Khoa Triết học của Đại học Leeds. Geach nghỉ hưu từ chức vụ tại Leeds vào năm 1981 với danh hiệu Giáo sư Danh dự về Logic.

2.3. Hoạt động Giáo sư thỉnh giảng

Trong suốt sự nghiệp của mình, Geach đã giữ nhiều vị trí giáo sư thỉnh giảng tại các trường đại học quốc tế danh tiếng như Đại học Cornell, Đại học Chicago, Đại học Michigan, Đại học Pennsylvania và Đại học Warsaw. Những trải nghiệm này đã mở rộng tầm ảnh hưởng học thuật của ông ra ngoài biên giới Anh.

3.1. Các Tác phẩm Chính và Chủ đề Triết học

Các tác phẩm đầu tay của ông bao gồm những văn bản kinh điển như Mental Acts (Các Hành vi Tinh thần) và Reference and Generality (Chỉ định và Tính Tổng quát). Trong tác phẩm thứ hai, ông bảo vệ một quan niệm hiện đại về chỉ định chống lại các lý thuyết giả định của triết học Trung Cổ. Quan điểm Công giáo của ông là một phần không thể thiếu trong triết học của ông.

3.2. Chủ nghĩa Tôma Phân tích

Geach được coi là người sáng lập Chủ nghĩa Tôma phân tích, một trường phái triết học nhằm tổng hợp các phương pháp triết học Tôma và triết học phân tích. Mặc dù dòng tư tưởng này, xuyên suốt các tác phẩm của ông và Elizabeth Anscombe, chỉ được John Haldane đặt tên rõ ràng bốn mươi năm sau đó, nó đã tạo ra một cầu nối quan trọng giữa truyền thống triết học kinh viện và các phương pháp hiện đại.

3.3. Ảnh hưởng của Wittgenstein

Geach là một học trò và là một trong những người theo dõi sớm của Ludwig Wittgenstein khi ông còn học tại Đại học Cambridge. Triết học của Wittgenstein đã có ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng của Geach, đặc biệt là trong cách ông tiếp cận các vấn đề về ngôn ngữ và ý nghĩa.

3.4. Quan điểm về Lý trí và Bản chất Con người

Geach bảo vệ quan điểm của Tôma Aquinô rằng con người về bản chất là động vật có lý trí, mỗi cá thể được tạo ra một cách kỳ diệu. Ông bác bỏ những nỗ lực theo thuyết Darwin nhằm coi lý trí là không thiết yếu đối với nhân loại, gọi đó là "những lời ngụy biện đơn thuần, đáng cười hoặc đáng thương". Ông cũng phủ nhận bất kỳ khả năng ngôn ngữ nào ở động vật, coi đó chỉ là "sự liên kết các dấu hiệu thủ công với sự vật hoặc hành vi". Quan điểm này nhấn mạnh sự độc đáo của lý trí con người và tạo cơ sở cho các thảo luận về ý nghĩa xã hội của những định nghĩa này.

3.5. Lý thuyết về Chân lý

Geach bác bỏ cả quan niệm thực dụng và nhận thức luận về chân lý, thay vào đó ủng hộ một phiên bản của lý thuyết tương ứng về chân lý do Tôma Aquinô đề xuất. Ông lập luận rằng chỉ có một thực tại bắt nguồn từ chính Chúa Trời, Đấng là nguồn gốc tối hậu của chân lý. Theo Geach, Chúa Trời là chân lý.

3.6. Siêu hình học và Bản sắc

Geach nổi tiếng với lập luận rằng khái niệm bản sắc tuyệt đối nên bị từ bỏ và thay thế bằng các vị từ bản sắc tương đối. Đây là một đóng góp quan trọng cho lĩnh vực siêu hình học, thách thức một trong những khái niệm cơ bản nhất trong triết học.

3.7. Siêu đạo đức học và Cuộc tranh luận 'Là-Nên'

Trong siêu đạo đức học, vào những năm 1960 và 1970, một cuộc tranh luận đã nổ ra về việc liệu có thể suy luận logic các mệnh đề 'nên' (ought) mang tính tuyệt đối từ các tiền đề 'là' (is) thuần túy thực tế hay không. Cuộc tranh luận này có sự tham gia của các triết gia nổi tiếng như Richard Hare, Max Black, Philippa Foot và John Searle. Geach đã có một đóng góp đáng chú ý vào cuộc tranh luận này với một bài báo xuất bản năm 1977, trong đó ông tuyên bố đã suy luận được một mệnh đề 'nên' tuyệt đối từ các tiền đề hoàn toàn dựa trên sự thật.

3.8. Các Đóng góp Triết học Khác

Geach còn đưa ra nhiều ví dụ minh họa độc đáo, như trường hợp "người mắc kẹt trong hang" (stuck potholer), khi ông lập luận chống lại ý tưởng rằng có thể đúng khi giết một đứa trẻ để cứu mẹ của chúng. Ông coi W. V. Quine và Arthur Prior là những đồng minh triết học của mình, vì họ cùng giữ ba chân lý: không có những thực thể không tồn tại; một mệnh đề có thể xuất hiện trong diễn ngôn mà không cần được khẳng định; và ý nghĩa của một thuật ngữ không phụ thuộc vào tính đúng đắn của mệnh đề mà nó xuất hiện.

4.1. Hôn nhân và Gia đình

Vợ ông và cũng là người cộng tác thỉnh thoảng của ông là Elizabeth Anscombe, một triết gia nổi tiếng. Cả hai đều là những người cải đạo sang Công giáo, họ kết hôn tại Brompton Oratory vào năm 1941 và có bảy người con. Họ cùng nhau viết cuốn sách Three Philosophers (Ba Triết gia) vào năm 1961, trong đó Anscombe đóng góp phần về Aristotle, còn Geach viết về Aquinas và Gottlob Frege. Trong suốt một phần tư thế kỷ, họ là những nhân vật hàng đầu trong Nhóm Nghiên cứu Triết học (Philosophical Enquiry Group), một cuộc hội tụ thường niên của các triết gia Công giáo được tổ chức tại Spode House ở Staffordshire, do Columba Ryan thành lập vào năm 1954.

5.1. Vinh dự Học thuật

Năm 1965, Geach được bầu làm Thành viên của Viện Hàn lâm Anh (FBA), một trong những vinh dự học thuật cao nhất tại Vương quốc Anh. Năm 1979, ông được bầu làm thành viên danh dự của Balliol College, trường cũ của ông tại Oxford.

5.2. Vinh danh của Tòa Thánh

Năm 1999, ông được Tòa Thánh Vatican trao tặng Huân chương Giáo hoàng Pro Ecclesia et Pontifice (Vì Giáo hội và Giáo hoàng) để ghi nhận những đóng góp triết học của ông. Đây là một sự công nhận quan trọng từ phía tôn giáo đối với công trình của ông.

7.1. Sách và Công trình Biên tập Chính

• Translations from the Philosophical Writings of Gottlob Frege (biên tập cùng Max Black), 1952 (tái bản 1960, 1980)
• Descartes: Philosophical Writings (cùng G.E.M. Anscombe), 1954
• Mental Acts: Their Content and Their Objects, 1957 (tái bản 1997)
• Three Philosophers: Aristotle; Aquinas; Frege (cùng G.E.M. Anscombe), 1961
• Reference and Generality: An Examination of Some Medieval and Modern Theories, 1962
• History of the Corruptions of Logic, bài giảng khai mạc, Đại học Leeds, 1968
• God and the Soul, 1969 (tái bản 2001)
• Logic Matters, 1972
• Reason and Argument, 1976
• Providence and Evil: The Stanton Lectures 1971-2, 1977
• The Virtues: The Stanton Lectures 1973-4, 1977
• Truth, Love, and Immortality: An Introduction to McTaggart's Philosophy, 1979
• Wittgenstein's Lectures on Philosophical Psychology, 1946-47: Notes by P.T. Geach, K.J. Shah, and A.C. Jackson (biên tập), 1989
• Logic and Ethics (biên tập cùng Jacek Holowka), 1990
• Truth and Hope: The Furst Franz Josef und Furstin Gina Lectures Delivered at the International Academy of Philosophy in the Principality of Liechtenstein, 1998, 2001

7.2. Bài tiểu luận Quan trọng

• "Good and Evil," Analysis, 1956
• "Ascriptivism," Philosophical Review, 1960
• "PLATO'S "PLATO'S EUTHYPHRO": An Analysis and Commentary", The Monist, 1966
• "Some Problems about Time", Proceedings of the British Academy, 1966
• "Form and Existence," trong Aquinas. Modern Studies in Philosophy (biên tập A. Kenny), 1969
• "Nominalism," trong Aquinas. Modern Studies in Philosophy (biên tập A. Kenny), 1969
• "A Program for Syntax," Synthèse, 1970
• "Saying and Showing in Frege and Wittgenstein," Acta Philosophica Fennica, 1976
• "Again the Logic of 'Ought'," Philosophy, 1977
• "Truth and God," Proceedings of the Aristotelian Society, Supplementary Volume, 1982
• "Whatever Happened to Deontic Logic," trong Logic and Ethics (biên tập cùng Jacek Holowka), 1990

8.1. Ảnh hưởng Triết học

Các lý thuyết của Geach đã có ảnh hưởng đáng kể trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là siêu hình học (với lập luận về bản sắc tương đối), logic (với các phân tích về chỉ định và giả định), và siêu đạo đức học (với sự tham gia vào cuộc tranh luận 'là-nên'). Ông đã mở ra những con đường mới cho việc nghiên cứu triết học bằng cách chứng minh rằng các phương pháp phân tích có thể được áp dụng một cách hiệu quả vào các vấn đề triết học kinh điển, đặc biệt là trong khuôn khổ của chủ nghĩa Tôma.

8.2. Kỷ yếu Tưởng niệm (Festschriften)

Để vinh danh những đóng góp học thuật của Peter Geach và G.E.M. Anscombe, cộng đồng triết học đã xuất bản một số tập kỷ yếu và công trình tưởng niệm. Các tác phẩm này bao gồm:

• Moral Truth and Moral Tradition: Essays in Honour of Peter Geach and Elizabeth Anscombe (biên tập Luke Gormally), xuất bản năm 1994.
• Peter Geach: Philosophical Encounters (biên tập Harry A. Lewis), xuất bản năm 1991.

Những tập kỷ yếu này là minh chứng cho tầm ảnh hưởng và sự kính trọng mà Geach và Anscombe nhận được từ các đồng nghiệp và thế hệ triết gia sau này.