Nguyễn Văn Cốc

2.2.1. Tác chiến và Chiến thuật

Trong các trận không chiến, Nguyễn Văn Cốc thường bay trên chiếc MiG-21PF ở vị trí số 2 (phi công kèm), với nhiệm vụ ban đầu là bảo vệ cho phi công số 1 tiêu diệt đối phương. Tuy nhiên, Nguyễn Văn Cốc đã cải tiến chiến thuật, cho phép phi công số 2 cũng tham gia công kích và tiêu diệt máy bay đối phương. Sự cải tiến này đã giúp nâng cao hiệu suất của phi đội. Trước đây, do chỉ có phi công số 1 công kích (mỗi chiếc MiG-21 chỉ mang được hai tên lửa), tối đa một phi đội chỉ bắn hạ được hai máy bay đối phương. Theo chiến thuật cải tiến của ông, một phi đội có thể bắn hạ được ba máy bay đối phương trong một trận đánh. Để đạt được điều này, phi công số 2 phải có khả năng phán đoán và hành động chớp thời cơ cực kỳ nhanh nhạy. Nhờ chiến thuật sáng tạo này, ông được đồng đội đặt cho biệt danh là Chim cắt số 2.
Với sự sáng tạo trong không chiến, chỉ riêng trong năm 1967, ông đã bắn rơi sáu máy bay đối phương. Trong tổng số chín chiếc máy bay ông bắn hạ, có sáu chiếc ông thực hiện khi bay ở vị trí số 2. Chiến thuật do ông sáng tạo sau đó đã được đưa vào nội dung huấn luyện và thực tiễn, mang lại kết quả tốt và giúp Không quân Việt Nam nâng cao hiệu suất chiến đấu trong một thời gian dài, khiến các phi công Mỹ cũng phải khâm phục.

2.2.2. Thành tích Bắn hạ trên Không trung

Nguyễn Văn Cốc đã ghi dấu ấn với số lượng máy bay địch bị bắn hạ cao nhất trong Chiến tranh Việt Nam, sử dụng các tên lửa tầm nhiệt Vympel K-13 (còn gọi là R-3S Atoll).
Theo tuyên bố của Không quân Nhân dân Việt Nam, ông được công nhận bắn hạ 9 đến 11 máy bay Hoa Kỳ, bao gồm 3 chiếc F-4, 5 chiếc F-105, 1 chiếc F-102 và 2 máy bay trinh sát không người lái. Phía Hoa Kỳ đã công nhận 7 máy bay có người lái và 2 máy bay không người lái bị ông bắn hạ. Ông cũng hỗ trợ đồng đội bắn hạ thêm 9 máy bay khác. Khi đó, ông mới 27 tuổi với hàm Đại úy Không quân.

Các chiến công được ghi nhận của Nguyễn Văn Cốc khi lái MiG-21 bao gồm:

• Ngày 30 tháng 4 năm 1967: Bắn hạ một chiếc F-105D của Không quân Hoa Kỳ, do phi công Robert A. Abbott điều khiển (bị bắt làm tù binh chiến tranh). Đây là chiến công đầu tiên của ông, diễn ra khi ông là phi công số 2 của phi công Nguyễn Ngọc Độ.
• Ngày 23 tháng 8 năm 1967: Bắn hạ một chiếc F-4D của Không quân Hoa Kỳ, do phi công Carrigan điều khiển (bị bắt làm tù binh) và sĩ quan phụ trách radar Lane (tử trận).
• Ngày 7 tháng 10 năm 1967: Bắn hạ một chiếc F-105D của Không quân Hoa Kỳ, do phi công Fullam điều khiển (tử trận).
• Ngày 18 tháng 11 năm 1967: Bắn hạ một chiếc F-105D của Không quân Hoa Kỳ, do phi công Reed điều khiển (được cứu hộ).
• Ngày 7 tháng 5 năm 1968: Vào buổi chiều ngày 7 tháng 5 năm 1968, ba biên đội MiG-21 của Trung đoàn 921 Không quân Nhân dân Việt Nam, do Đặng Ngọc Ngữ, Nguyễn Văn Minh và Nguyễn Văn Cốc dẫn đầu, đang bay về Sân bay Thọ Xuân để tái triển khai lực lượng sau khi Hoa Kỳ ngừng ném bom phía bắc vĩ tuyến 19. Do thiếu sự phối hợp giữa các đơn vị của Trung đoàn 921 và lực lượng phòng không mặt đất, các biên đội MiG-21 đã bị pháo phòng không Việt Nam bắn nhầm. Sau đó, phi công Đặng Ngọc Ngữ cũng nhầm lẫn một biên đội MiG-21 khác do Nguyễn Đăng Kính và Nguyễn Văn Lung điều khiển là máy bay tiêm kích Hoa Kỳ và chuẩn bị tấn công, nhưng đã kịp thời hủy bỏ khi nhận ra đó là máy bay bạn.

Sau đó, Ngữ và Cốc đến bầu trời Đô Lương, phía đông bắc Vinh, và bay ba vòng quanh khu vực khi được thông báo có máy bay địch đang đến từ phía biển. Đó là một đội hình năm chiếc F-4B Phantom II của Phi đội Tiêm kích 92 (VF-92), thuộc tàu sân bay USS Enterprise, do Trung tá Ejnar S. Christensen cùng sĩ quan phụ trách radar Worth A. Kramer dẫn đầu. Trên không phận Bắc Việt Nam, một máy bay tác chiến điện tử EKA-3A của Hải quân Hoa Kỳ đã cố gắng gây nhiễu thông tin liên lạc của Việt Nam nhưng không thành công, và biên đội MiG-21 của Ngữ đã được dẫn đường bởi kiểm soát viên mặt đất.
Khi cố gắng giao chiến với các MiG của Không quân Nhân dân Việt Nam, đội hình F-4B đã bị tách rời do sự nhầm lẫn trong kiểm soát radar. Trong trận không chiến sau đó, hai tên lửa AIM-7 đã được các tiêm kích Hải quân Hoa Kỳ bắn ra nhưng đều trượt mục tiêu. Ngữ sau đó nhận thấy hai chiếc F-4B cách đó khoảng 5 km về phía mạn phải, nhưng không thể vào vị trí bắn thuận lợi. Cốc đang bay ngay sau Ngữ vào thời điểm đó, nhưng anh muốn thoát ly khỏi cuộc chiến vì máy bay sắp hết nhiên liệu. Tuy nhiên, Cốc nhanh chóng thay đổi ý định sau khi phát hiện một chiếc F-4B phía trước ở độ cao 2.50 K m. Cốc ngay lập tức truy đuổi chiếc F-4B đang bay ra biển, và đã bắn trúng mục tiêu sau khi phóng hai tên lửa R-3S Atoll từ độ cao 1.50 K m. Chiếc F-4B Phantom II bốc cháy và rơi xuống biển lúc 18 giờ 44 phút.
Chiến công này đã mang lại chiến thắng không chiến đầu tiên cho Không quân Nhân dân Việt Nam trên không phận Quân khu IV của Bắc Việt Nam và là chiến công thứ bảy của Nguyễn Văn Cốc. Hải quân Hoa Kỳ xác nhận chiếc F-4B bị bắn hạ là BuNo 151485, mật danh Silver Kite 210, của VF-92 xuất phát từ tàu sân bay Enterprise. Phi công của BuNo 151485, Trung tá E.S. Christenson, và sĩ quan phụ trách radar của ông, Trung úy W.A. Kramer, đã nhảy dù an toàn khỏi máy bay trước khi va chạm và được cứu hộ một thời gian ngắn sau đó.

• Ngày 4 tháng 6 năm 1968: Bắn hạ một máy bay không người lái AQM-34 Firebee/Lightning Bug của Không quân Hoa Kỳ.
• Ngày 8 tháng 11 năm 1968: Bắn hạ một máy bay không người lái AQM-34 Firebee/Lightning Bug của Không quân Hoa Kỳ.
• Ngày 3 tháng 8 năm 1969: Bắn hạ một máy bay không người lái AQM-34 Firebee/Lightning Bug của Không quân Hoa Kỳ.
• Ngày 20 tháng 12 năm 1969: Bắn hạ một máy bay không người lái AQM-34 Firebee/Lightning Bug của Không quân Hoa Kỳ.

Ngoài ra, Nguyễn Văn Cốc còn tuyên bố bắn hạ một chiếc F-4 Phantom và một chiếc F-105 Thunderchief vào tháng 11 và ngày 17 tháng 12 năm 1967, nhưng không có tổn thất tương ứng nào được phía Hoa Kỳ xác nhận.

2.2.3. Sự cố và Tình huống Khẩn cấp

Trong quá trình chiến đấu, Nguyễn Văn Cốc cũng đã trải qua những tình huống nguy hiểm và phải nhảy dù khẩn cấp hai lần. Một lần vào ngày 2 tháng 1 năm 1967, trong Chiến dịch Bolo của Không quân Hoa Kỳ, ông bị bắn rơi ngay sau khi cất cánh do thiếu kinh nghiệm và chưa kịp phản ứng trước đối phương. Trong trận này, phía Việt Nam bị bắn hạ 5 đến 6 chiếc MiG-21 khi chưa kịp phát hiện đối phương, nhưng tất cả các phi công đều kịp thời nhảy dù an toàn. Phía Hoa Kỳ không mất một chiếc máy bay nào. Lần khác, ông buộc phải nhảy dù sau khi máy bay hết nhiên liệu trong một trận không chiến.