1. Tổng quan
Melitón Manzanas GonzálezSpanish (sinh ngày 9 tháng 6 năm 1909 - mất ngày 2 tháng 8 năm 1968) là một sĩ quan cảnh sát cấp cao dưới chính quyền Franco ở Tây Ban Nha. Ông nổi tiếng là một kẻ tra tấn khét tiếng và là nạn nhân đầu tiên của một vụ ám sát có kế hoạch do tổ chức ETA thực hiện. Cuộc đời và sự nghiệp của ông gắn liền với các hành động gây tranh cãi, đặc biệt là việc đàn áp các phong trào chính trị và dân tộc, cũng như những cáo buộc lạm dụng tra tấn. Cái chết của ông đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử của ETA và chính trị Tây Ban Nha, đồng thời để lại một di sản gây tranh cãi sâu sắc liên quan đến công lý, nhân quyền và sự nhìn nhận lịch sử.
2. Cuộc đời và sự nghiệp ban đầu
Melitón Manzanas González bắt đầu sự nghiệp cảnh sát trong bối cảnh chính trị hỗn loạn ở Tây Ban Nha và nhanh chóng trở thành một nhân vật chủ chốt trong bộ máy đàn áp của chế độ Franco.
2.1. Bối cảnh và gia nhập ngành cảnh sát
Melitón Manzanas sinh ra ở San Sebastián, Xứ Basque. Ông gia nhập lực lượng cảnh sát vào năm 1938 tại Irun. Tại Irun, ông đã thiết lập một trong những trung tâm thẩm vấn khét tiếng của mình, nơi các vụ tra tấn được cho là đã diễn ra.
2.2. Vai trò dưới chế độ Francoist Tây Ban Nha
Sau khi gia nhập cảnh sát, Melitón Manzanas được điều động đến Donostia-San Sebastián vào năm 1941 và cuối cùng trở thành chỉ huy của Brigada Político-Social (BPS), tức là lực lượng cảnh sát chính trị của chính quyền Franco, tại San Sebastián. Mặc dù bản thân là một Basque, ông lại là một đối thủ kịch liệt của chủ nghĩa dân tộc Basque, một phong trào đã được hồi sinh mạnh mẽ vào những năm 1960. Ông đặc biệt nhắm mục tiêu vào tổ chức ETA non trẻ vào thời điểm đó.
2.2.1. Hợp tác với Đức Quốc xã
Trong thời gian làm việc tại Irun, Melitón Manzanas đã tích cực hợp tác với Đức Quốc xã. Ông đã giúp đỡ Gestapo trong việc bắt giữ những người Do Thái đang cố gắng trốn thoát khỏi Pháp bị chiếm đóng trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Sự hợp tác này đã gây ra nhiều tranh cãi và làm tăng thêm danh tiếng tiêu cực của ông.
2.2.2. Đàn áp chủ nghĩa dân tộc Basque
Với tư cách là chỉ huy cảnh sát chính trị, Melitón Manzanas đã trở thành biểu tượng của sự đàn áp chống lại phong trào dân tộc Basque. Ông được biết đến là người đã sử dụng các phương pháp thẩm vấn khắc nghiệt, bao gồm tra tấn, để chống lại những người bị tình nghi là thành viên hoặc người ủng hộ phong trào này, đặc biệt là các thành viên của ETA.
3. Vụ ám sát
Cái chết của Melitón Manzanas đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử của tổ chức ETA và cuộc đấu tranh của họ chống lại chế độ Franco.
3.1. Vụ giết người có kế hoạch đầu tiên của ETA
Vào ngày 2 tháng 8 năm 1968, Melitón Manzanas đã bị ám sát tại nơi cư trú của ông ở Donostia-San Sebastián. Đây là vụ giết người có kế hoạch đầu tiên do ETA thực hiện, được tiến hành để trả đũa cái chết của Txabi Etxebarrieta, một thành viên của ETA, người đã bị cảnh sát giết chết trước đó. Những kẻ ám sát đã chờ đợi ông tại nhà và bắn ông bảy phát, gây ra cái chết ngay lập tức. Vụ ám sát này đã gây ra một làn sóng chấn động mạnh mẽ trong xã hội Tây Ban Nha và làm leo thang căng thẳng giữa ETA và chính quyền Franco.
4. Di sản và các tranh cãi
Di sản của Melitón Manzanas tiếp tục là một chủ đề gây tranh cãi gay gắt ở Tây Ban Nha, đặc biệt là liên quan đến các danh hiệu được truy tặng cho ông và những đánh giá lịch sử về vai trò của ông.
4.1. Truy tặng sau khi qua đời
Ba mươi năm sau cái chết của ông, vào năm 2001, chính phủ Tây Ban Nha dưới thời thủ tướng José María Aznar đã truy tặng Melitón Manzanas Huân chương Công trạng Dân sự, một huân chương dành cho các nạn nhân của khủng bố. Quyết định này đã vấp phải sự phản đối và tranh cãi dữ dội từ nhiều phía, đặc biệt là từ các tổ chức nhân quyền và những người đã từng là nạn nhân của ông.
4.2. Phê bình và đánh giá lịch sử
Việc Melitón Manzanas được truy tặng huân chương đã gây ra một làn sóng phẫn nộ lớn vì ông được biết đến rộng rãi là một kẻ tra tấn. Nhiều tổ chức nhân quyền, trong đó có Ân xá Quốc tế, đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ quyết định này, khẳng định rằng "Tây Ban Nha không nên dung thứ cho việc trao thưởng cho những kẻ tra tấn." Cuộc tranh cãi này đã làm nổi bật những vết sẹo chưa lành của lịch sử Tây Ban Nha thời Franco và những vấn đề đạo đức liên quan đến việc tôn vinh những cá nhân có liên quan đến các hành vi vi phạm quyền con người nghiêm trọng. Các nhà sử học và nhà hoạt động xã hội tiếp tục đánh giá vai trò của ông một cách nghiêm khắc, nhấn mạnh sự tàn bạo của chế độ Franco và những hệ lụy của nó đối với các giá trị dân chủ và nhân quyền.