Jusepe de Ribera

1.1. Sinh ra và thời thơ ấu

Jusepe de Ribera được rửa tội vào ngày 17 tháng 2 năm 1591 tại Xàtiva, Tây Ban Nha, cách Valencia khoảng 60 km về phía nam. Cha mẹ ông là Simón và Margarita (nhũ danh Cucó) Ribera, kết hôn năm 1588. Cha ông được xác định là một thợ đóng giày, và có lẽ ông có một cơ sở kinh doanh khá lớn. Các hồ sơ rửa tội khác cho thấy cặp đôi này có hai người con trai khác là Jerónimo (sinh năm 1588) và Juan (sinh năm 1593). Cha ông, Simón, đã tái hôn lần thứ hai vào năm 1597 khi Jusepe sáu tuổi, và lần thứ ba vào năm 1607 khi ông 16 tuổi, điều này cho thấy một số gián đoạn và thiếu liên tục trong thời thơ ấu của Ribera. Cha mẹ Ribera mong muốn con trai mình thành công trong con đường học vấn, nhưng ông lại bỏ bê việc học.

1.2. Giáo dục nghệ thuật ban đầu và tham vọng

Có một khoảng trống 20 năm trong hồ sơ sau khi Ribera được rửa tội, bao gồm thông tin về thời thơ ấu, giáo dục, giáo viên và thời điểm ông rời Tây Ban Nha. Nhà viết tiểu sử Antonio Palomino (thế kỷ 18) đã viết rằng Ribera học nghề với họa sĩ Tây Ban Nha Francesc Ribalta ở Valencia, và điều này đã được các nhà sử học chấp nhận rộng rãi cho đến giữa đến cuối thế kỷ 20, mặc dù không có bằng chứng thực sự nào xác nhận mối liên hệ này. Gần đây, các nhà sử học đã bắt đầu đặt câu hỏi về giả thuyết này. Có một số bằng chứng cho thấy Ribera có thể đã ở Ý sớm nhất là vào năm 1608-1609 (17 hoặc 18 tuổi), hoặc thậm chí sớm nhất là năm 1605-1606 (14 hoặc 15 tuổi). Một số nhà sử học cũng tin rằng kỹ thuật vẽ của Ribera cho thấy một nền giáo dục và ảnh hưởng hoàn toàn của Ý. Mặc dù không có bằng chứng cụ thể, Ribera được cho là đã khao khát học nghệ thuật ở Ý, và ông đã quyết định đến Parma rồi Roma.

2.1. Giai đoạn đầu ở Ý (Parma, Rome)

Các ghi chép cho thấy Ribera đã có mặt ở Parma, Ý vào tháng 6 năm 1611, nơi ông nhận được khoản thanh toán cho một bức tranh "Thánh Martin chia áo choàng với người ăn xin" cho Nhà thờ San Prospero. Điều đáng chú ý và là một dấu hiệu cho thấy danh tiếng của Ribera là một người nước ngoài, ở tuổi 20, đã được giao một nhiệm vụ vẽ một bức tranh thờ công cộng. Ludovico Carracci đã viết vào năm 1618 rằng Ribera được gia đình công tước (Nhà Farnese) bảo hộ khi ở Parma, điều này đã gây ra một số sự phẫn nộ từ các nghệ sĩ địa phương. Bức tranh này, hiện đã bị mất, được biết đến qua các bản sao và bản in, và thường được ca ngợi trong các tài liệu địa phương cho đến khi bị quân đội Napoléon lấy đi.

Nghệ sĩ tiếp theo được xác nhận ở Roma vào tháng 10 năm 1613, nơi các ghi chép cho thấy ông là thành viên của Accademia di San Luca. Các sổ đăng ký giáo xứ (Status animarum) xác minh rằng ông đã giữ lễ Phục sinh vào năm 1615 và 1616, và đang sống trong một ngôi nhà trên Via Margutta, khi đó được biết đến là khu phố của người nước ngoài, cùng với những người khác bao gồm các anh trai Jerónimo và Juan, người cũng được biết là một họa sĩ. Vào thời điểm đó, Roma là trung tâm hội họa quan trọng nhất, "nguồn gốc của Nghệ thuật Baroque", nơi các nghệ sĩ từ khắp châu Âu đổ về, bao gồm các họa sĩ như Gerrit van Honthorst từ Hà Lan, Simon Vouet từ Pháp, Adam Elsheimer từ Đức, và nhiều người khác, tất cả đều khám phá các khía cạnh khác nhau của chiaroscuro và tenebrism theo bước chân của Caravaggio. Các ghi chép cuối cùng về nghệ sĩ ở Roma là một khoản thanh toán tiền bố thí đã hứa cho Accademia de San Luca vào tháng 5 năm 1616, và một giao dịch ngân hàng vào tháng 7 năm 1616.

Trong tác phẩm Considerazioni sulla pittura (1614-1621) của mình, Giulio Mancini đã viết một đoạn ngắn về thời gian của Ribera ở Roma. Ông nói rằng Guido Reni là một người ngưỡng mộ tác phẩm của Ribera và một họa sĩ có tài năng như Ribera đã không được nhìn thấy ở thành phố này trong nhiều năm, một lời khen ngợi đặc biệt cao khi nói về một trung tâm nghệ thuật như Roma. Ông mô tả Ribera là một người theo Caravaggio, nhưng táo bạo và thử nghiệm hơn. Theo Mancini, Ribera bắt đầu làm việc với tiền công hàng ngày trong các xưởng vẽ của các nghệ sĩ khác và theo thời gian đã phát triển danh tiếng mạnh mẽ và kiếm được nhiều lợi nhuận. Ông viết rằng Ribera đã gặp một số vấn đề với chính quyền La Mã khi ông bỏ bê việc xưng tội Phục sinh một năm (có lẽ là năm 1614 hoặc sớm hơn). Mancini nói rằng Ribera đôi khi cũng lười biếng, tiêu xài hoang phí, và ông đã rời Roma để tránh các chủ nợ của mình.

2.2. Thời kỳ Napoli (1616-1652)

Vương quốc Napoli là một phần của Đế quốc Tây Ban Nha trong suốt cuộc đời của Ribera, và được cai trị bởi một loạt các Phó vương Napoli người Tây Ban Nha. Vào cuối năm 1616, Ribera chuyển đến Napoli vĩnh viễn, theo Giulio Mancini, là để tránh các chủ nợ của mình vì ông sống vượt quá khả năng tài chính dù có thu nhập cao. Vào tháng 11 năm 1616, Ribera kết hôn với Caterina Azzolino, con gái của họa sĩ Napoli gốc Sicilia Giovanni Bernardino Azzolino. Các mối quan hệ của cha vợ trong giới nghệ thuật Napoli đã giúp Ribera nhanh chóng trở thành một nhân vật quan trọng, có ảnh hưởng lâu dài đến nghệ thuật của thành phố. Quốc tịch Tây Ban Nha của ông đã giúp ông liên kết với tầng lớp cai trị Tây Ban Nha nhỏ trong thành phố, cũng như với các nhà sưu tập và buôn bán nghệ thuật quan trọng từ Hà Lan thuộc Tây Ban Nha. Từ thời điểm này, Ribera bắt đầu ký tên các tác phẩm của mình là "Jusepe de Ribera, español" (Jusepe de Ribera, người Tây Ban Nha). Ông nhanh chóng thu hút sự chú ý của Phó vương Pedro Téllez-Girón, Công tước thứ 3 của Osuna, một người mới đến, người đã giao cho ông một số ủy nhiệm lớn, cho thấy ảnh hưởng của Guido Reni.

Rất ít bức tranh còn sót lại từ năm 1620 đến năm 1626, nhưng đây là giai đoạn mà hầu hết các bản in tốt nhất của ông được sản xuất. Những bản in này ít nhất một phần là một nỗ lực để thu hút sự chú ý bên ngoài giới Napoli của Ribera. Sự nghiệp của ông phát triển mạnh mẽ vào cuối những năm 1620, và ông được chấp nhận là họa sĩ hàng đầu ở Napoli sau đó. Ông đã nhận được Huân chương Chúa Kitô từ Giáo hoàng Urban VIII vào năm 1626.

Mặc dù Ribera không bao giờ trở lại Tây Ban Nha, nhiều bức tranh của ông đã được các thành viên của tầng lớp cai trị Tây Ban Nha trở về mang về, chẳng hạn như Công tước xứ Osuna, và các bản khắc axit của ông đã được các nhà buôn mang đến Tây Ban Nha. Ảnh hưởng của ông có thể được nhìn thấy trong các tác phẩm của Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo và hầu hết các họa sĩ Tây Ban Nha khác cùng thời.

Ông được mô tả là người ích kỷ bảo vệ sự thịnh vượng của mình, và được cho là người đứng đầu cái gọi là Cabal of Naples, với những người đồng lõa là họa sĩ Hy Lạp Belisario Corenzio và người Napoli Giambattista Caracciolo. Nhóm này được cho là nhằm mục đích độc quyền các ủy nhiệm nghệ thuật ở Napoli, sử dụng âm mưu, phá hoại các tác phẩm đang tiến hành, và thậm chí đe dọa bạo lực cá nhân để xua đuổi các đối thủ bên ngoài như Annibale Carracci, Cavalier d'Arpino, Guido Reni và Domenichino. Tất cả họ đều được mời đến làm việc ở Napoli, nhưng thấy nơi này không thân thiện. Nhóm này tan rã vào thời điểm Domenichino qua đời năm 1641.

Các học trò của Ribera bao gồm Hendrick de Somer, Francesco Fracanzano, Luca Giordano và Bartolomeo Passante. Ông được kế tục bởi Giuseppe Marullo và ảnh hưởng đến các họa sĩ Agostino Beltrano, Paolo Domenico Finoglio, Giovanni Ricca và Pietro Novelli.

3.1. Chủ nghĩa Tenebrism và chủ nghĩa hiện thực

Phong cách ban đầu của Ribera chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các bậc thầy Tây Ban Nha và Venetian, cũng như Caravaggio và Correggio. Chủ đề của ông nổi tiếng là ghê rợn, miêu tả sự tàn bạo và bạo lực của con người với chủ nghĩa tự nhiên đáng kinh ngạc. Các bức tranh của Ribera, đặc biệt là những tác phẩm ban đầu, được đặc trưng bởi chủ nghĩa hiện thực trần trụi sử dụng kỹ thuật chiaroscuro hoặc Tenebrism. Ông sử dụng ánh sáng và bóng tối một cách kịch tính để tạo hiệu ứng mạnh mẽ, thường chiếu sáng các nhân vật hoặc cảnh vật chính trong khi để phần còn lại chìm trong bóng tối.

Gần một nửa tổng số tác phẩm của Ribera bao gồm các bức chân dung bán thân của các vị thánh, tông đồ, triết gia, nhà khoa học và các nhân vật ngụ ngôn. Các mẫu cho những bức tranh này là những người dân bản địa từ đường phố Roma và Napoli, thường là những người khiêm tốn như ngư dân, công nhân bến cảng, người già và người ăn xin, thường được đặc trưng bởi làn da nhăn nheo và quần áo rách rưới, được vẽ với cường độ thị giác thô sơ. Ông miêu tả chân thực và không khoan nhượng các nhân vật bình dân, người lao động, người ăn xin và những cảnh tượng đau khổ, thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với tầng lớp dưới.

3.2. Phong cách và sự phát triển sau này

Vào đầu những năm 1630, phong cách của Ribera chuyển từ tenebrism khắc nghiệt sang ánh sáng khuếch tán hơn, như có thể thấy trong tác phẩm Cậu bé chân khoèo năm 1642. Mặc dù các tác phẩm sau này của ông sử dụng nhiều màu sắc hơn, ánh sáng dịu hơn và bố cục phức tạp hơn, ông không bao giờ từ bỏ hoàn toàn xu hướng Caravaggisti của mình. Từ sau năm 1630, Ribera cũng mở rộng các chủ đề của mình và tiếp thu chủ nghĩa cổ điển của trường phái Bologna, tạo ra một phong cách với bố cục ổn định, màu sắc rõ ràng, sự trữ tình tĩnh lặng và vẻ cao quý.

3.3. Các chủ đề chính (tử đạo, thần thoại, chân dung, v.v.)

Ribera đã tạo ra các bức tranh lịch sử, bao gồm các chủ đề Kinh Thánh truyền thống và các tình tiết từ Thần thoại Hy Lạp, nhưng ông có lẽ được biết đến nhiều nhất qua các cảnh tử đạo tàn khốc, đôi khi là những cảnh tàn bạo mô tả các vị thánh bị trói và các nhân mã bị lột da hoặc đóng đinh trong đau đớn. Các chủ đề thần thoại của ông thường cũng bạo lực như các cảnh tử đạo, nổi tiếng nhất là các bức vẽ về Apollo và Marsyas, hiện đang ở Brussels và Napoli, và bức Tityos của ông, hiện đang ở Bảo tàng Prado.

Các bức tranh phong cảnh của Ribera được ghi lại trong các kho lưu trữ vào thế kỷ 18 và 19 và đã được ca ngợi trong các tài liệu lịch sử. Tuy nhiên, phải đến cuối thế kỷ 20, khi một cặp tranh lớn (127 cm x 269 cm) được thực hiện vào năm 1639, được xác định trong bộ sưu tập của Palacio de Monterrey, Salamanca, thì các ví dụ còn sót lại về các bức tranh phong cảnh thuần túy của ông mới được các học giả hiện đại biết đến. Phong cảnh là chủ đề hiếm gặp trong hội họa Tây Ban Nha trước thế kỷ 19. Trong số rất ít ví dụ có hai bức tranh sơn dầu nhỏ do Diego Velázquez thực hiện trong một chuyến thăm Ý. Các nhà sử học đương đại đã nhận xét về sự độc đáo trong cách tiếp cận chủ đề của Ribera và lưu ý sự tương phản với hội họa phong cảnh La Mã cùng thời, điển hình trong tác phẩm của Nicolas Poussin và Claude Lorrain. Nhà sử học nghệ thuật Alfonso Emilio Pérez Sánchez, cựu giám đốc Bảo tàng Prado, đã viết rằng những bức tranh phong cảnh này "đảm bảo cho Ribera một vị trí chủ chốt trong lịch sử hội họa phong cảnh Napoli" và rằng "Ribera đã mang dấu ấn riêng của mình vào phong cảnh: ngay cả khi không có chữ ký, chúng vẫn có thể nhận ra là của ông."

Ông đã thực hiện một số bức chân dung nam giới đẹp và một bức tự họa. Bức chân dung cưỡi ngựa duy nhất do Ribera vẽ, mô tả con trai của Felipe IV và phó vương Napoli John Joseph của Áo, được trưng bày tại Phòng trưng bày Bộ sưu tập Hoàng gia.

Ribera là một nhà khắc axit quan trọng - thực tế, là nhà in ấn quan trọng nhất của Tây Ban Nha trước Francisco Goya - sản xuất khoảng bốn mươi bản in, gần như tất cả đều vào những năm 1620.

4.1. Tranh sơn dầu

Dưới đây là một số tác phẩm sơn dầu tiêu biểu của Ribera, được phân loại theo chủ đề:

• Tranh lịch sử và tôn giáo:
  • Tử đạo của Thánh Lawrence, 1620-1624, 208 cm x 155 cm, Phòng trưng bày Quốc gia Victoria.
  • Thánh Jerome và Thiên thần, 1626, 262 cm x 164 cm, Bảo tàng Capodimonte.
  • Tử đạo của Thánh Andrew, 1628, 209 cm x 183 cm, Bảo tàng Mỹ thuật (Budapest).
  • Pietà, 1633, 157 cm x 210 cm, Bảo tàng Thyssen-Bornemisza.
  • Ba Ngôi, 1635-1636, 226 cm x 118 cm, Bảo tàng Prado.
  • Thăng thiên của Thánh Mary Magdalene, 1636, 256 cm x 193 cm, Học viện Mỹ thuật Hoàng gia San Fernando.
  • Pietà, 1637, 264 cm x 170 cm, Bảo tàng Quốc gia San Martino.
  • Giấc mơ của Jacob, 1639, 179 cm x 233 cm, Bảo tàng Prado.
  • Tử đạo của Thánh Philip, 1639, 214 cm x 234 cm, Bảo tàng Prado (thường được mô tả là Thánh Bartholomew do biểu tượng trùng lặp).
  • Thánh Paul ẩn sĩ, 1640, 143 cm x 143 cm, Bảo tàng Prado.
  • Thánh Gennaro thoát khỏi lò lửa, 1641-1647, bảng đồng, 320 cm x 200 cm, Nhà nguyện Hoàng gia Kho báu Thánh Gennaro.
  • Tử đạo của Thánh Bartholomew, 1644, 202 cm x 153 cm, Bảo tàng Quốc gia Nghệ thuật Catalunya.
  • Đầu của Gioan Tẩy Giả, 1646, 66 cm x 78 cm, Bảo tàng Civico Filangieri.
  • Gia đình Thánh với Thánh Anne và Catherine thành Alexandria, 1648, 209.6 cm x 154.3 cm, Bảo tàng Mỹ thuật Metropolitan.
  • Tranh thần thoại:
    • Silenus say rượu, 1626, 185 cm x 229 cm, Bảo tàng Capodimonte.
    • Ixion, 1632, 220 cm x 301 cm, Bảo tàng Prado.
    • Tityos, 1632, 227 cm x 301 cm, Bảo tàng Prado.
    • Apollo lột da Marsyas, 1637, 202 cm x 255 cm, Bảo tàng Mỹ thuật Hoàng gia Bỉ.
    • Tranh ngụ ngôn, triết gia, tông đồ và thánh nhân:
      • Ngụ ngôn về Khứu giác, khoảng 1611-1616, 115 cm x 88 cm, bộ sưu tập tư nhân.
      • Ngụ ngôn về Vị giác, khoảng 1611-1616, 113.5 cm x 88.3 cm, Wadsworth Atheneum.
      • Ngụ ngôn về Xúc giác, khoảng 1611-1616, 116 cm x 88.3 cm, Bảo tàng Norton Simon.
      • Tông đồ, Thánh Peter, 1630-1635, 75 cm x 64 cm, Bảo tàng Prado.
      • Tông đồ, Thánh Bartholomew, 1630-1635, 77 cm x 64 cm, Bảo tàng Prado.
      • Triết gia (Plato), 1637, 124.4 cm x 99 cm, Bảo tàng Nghệ thuật Hạt Los Angeles.
      • Triết gia (Protagoras), 1637, 124.1 cm x 98.4 cm, Wadsworth Atheneum.
      • Triết gia (Aristotle), 1637, 124.4 cm x 99 cm, Bảo tàng Nghệ thuật Indianapolis.
      • Thánh Onophrius, 1642, 129.5 cm x 101.3 cm, Bảo tàng Mỹ thuật, Boston.
      • Thánh Jerome sám hối, không đề ngày, 128 cm x 102 cm, Bảo tàng Louvre.
      • Thánh Paul ẩn sĩ, 1647, 130 cm x 103.5 cm, Bảo tàng Wallraf-Richartz.
      • Thánh Simeon với Hài nhi Giêsu, 1647, 113 cm x 93 cm, bộ sưu tập tư nhân.
      • Thánh Mary của Ai Cập, 1651, 88 cm x 71 cm, Bảo tàng Civico Filangieri.
      • Thánh Jerome sám hối, 1652, 77.2 cm x 71.8 cm, Bảo tàng Prado.

      

      
      Một số tác phẩm chính khác bao gồm Thánh Januarius thoát khỏi lò lửa trong Nhà thờ Napoli; Hạ xác từ Thập giá trong Certosa di San Martino, Napoli; Sự tôn thờ của các mục đồng (1650) trong Bảo tàng Louvre; Tử đạo của Thánh Bartholomew trong Bảo tàng Quốc gia Nghệ thuật Catalunya, Barcelona; và Pietà trong phòng áo lễ của San Martino, Napoli. Bảo tàng Prado sở hữu 56 bức tranh và 6 tác phẩm khác được cho là của Ribera, như Giấc mơ của Jacob (1639), Tử đạo của Thánh Philip (1639) hoặc Thánh Jerome viết (1644). Bảo tàng Louvre có 4 bức tranh và 7 bản vẽ của ông; Phòng trưng bày Quốc gia, London có 3 bức; và Học viện Mỹ thuật Hoàng gia San Fernando sở hữu một bộ 5 bức tranh bao gồm Thăng thiên của Mary Magdalene từ El Escorial, và một bức Ecce Homo hoặc Đầu của Thánh Gioan Tẩy Giả thời kỳ đầu.

4.2. Bản vẽ

Các bản vẽ của Ribera thể hiện kỹ năng phác thảo, nghiên cứu giải phẫu và các ý tưởng sáng tạo ban đầu của ông.

4.3. Tranh in và khắc axit

Ribera là một nhà khắc axit quan trọng - thực tế, là nhà in ấn quan trọng nhất của Tây Ban Nha trước Francisco Goya - sản xuất khoảng bốn mươi bản in, gần như tất cả đều vào những năm 1620.

7.1. Ảnh hưởng đối với các nghệ sĩ sau này

Salvator Rosa và Luca Giordano là những học trò nổi bật nhất của Ribera, những người có thể đã là học sinh của ông; những người khác bao gồm Giovanni Do, họa sĩ Flemish Hendrick de Somer (được biết đến ở Ý là 'Enrico Fiammingo'), Michelangelo Fracanzani và Aniello Falcone, người đầu tiên là họa sĩ tranh chiến trận đáng kể. Ribera cũng ảnh hưởng đến các họa sĩ như Agostino Beltrano, Paolo Domenico Finoglio, Giovanni Ricca và Pietro Novelli.

Tác phẩm của Ribera vẫn được ưa chuộng sau khi ông qua đời, phần lớn thông qua việc các học trò như Luca Giordano tiếp thu các mô tả siêu hiện thực về bạo lực trong các bức tranh của họ.

7.2. Đánh giá phê bình và triển lãm

Vào đầu thế kỷ 17, các họa sĩ theo trường phái Tenebrism như Ribera dần mất đi sự phổ biến, nhường chỗ cho những phong cách gần gũi hơn như của Bartolomé Esteban Murillo với sự thân mật, mang tính đời thường và cảm giác ngây ngất. Tuy nhiên, từ sau những năm 1630, Ribera đã mở rộng các chủ đề và tiếp thu chủ nghĩa cổ điển từ trường phái Bologna, tạo ra một phong cách với bố cục ổn định, màu sắc rõ ràng, sự trữ tình tĩnh lặng và vẻ cao quý.

Sự phục hồi dần dần danh tiếng quốc tế của ông được hỗ trợ bởi các cuộc triển lãm: ở Princeton vào năm 1973, trưng bày các bản in và bản vẽ của ông; và các tác phẩm trên mọi phương tiện ở London tại Học viện Hoàng gia Nghệ thuật vào năm 1982, và ở New York tại Bảo tàng Mỹ thuật Metropolitan vào năm 1992. Kể từ đó, toàn bộ tác phẩm của ông đã nhận được nhiều sự chú ý hơn từ các nhà phê bình và học giả. Năm 2006, một catalogue raisonné về tác phẩm của Ribera đã được xuất bản, do cựu giám đốc Bảo tàng Capodimonte ở Napoli, Nicola Spinosa, biên soạn.