1. Cuộc đời và bối cảnh
Julio Velasco sinh ra và lớn lên trong một môi trường đầy biến động chính trị và xã hội tại Argentina, điều đã định hình phần nào con người và sự nghiệp của ông.
1.1. Thời thơ ấu và giáo dục
Julio Velasco sinh ngày 9 tháng 2 năm 1952 tại La Plata, Argentina. Ông bắt đầu chơi bóng chuyền từ năm 15 tuổi tại Câu lạc bộ Đại học Quốc gia La Plata, nơi ông cũng theo học ngành Triết học.
1.2. Hoạt động xã hội và chính trị ban đầu
Trong những năm tháng đại học, Velasco là một người tích cực hoạt động Maoist. Sự tham gia chính trị này đã khiến ông bị hội đồng Đại học Quốc gia La Plata trục xuất vào năm 1974. Sau cuộc Đảo chính Argentina 1976, ông phải sống trong tình trạng bán bí mật vì những liên hệ chính trị trước đây của mình. Tình hình này đã buộc ông phải chuyển đến Buenos Aires, nơi ông tìm được công việc huấn luyện bóng chuyền đầu tiên.
2. Sự nghiệp vận động viên
Julio Velasco bắt đầu sự nghiệp bóng chuyền của mình từ khá sớm. Ông khởi đầu chơi bóng chuyền vào năm 15 tuổi tại Câu lạc bộ Đại học Quốc gia La Plata. Với tư cách là một vận động viên, ông đã giành được bốn chức vô địch Serie A1 Argentina cùng câu lạc bộ Ferro vào các năm 1979, 1980, 1981 và 1982.
3. Sự nghiệp huấn luyện viên
Sự nghiệp huấn luyện viên của Julio Velasco được đánh dấu bằng những thành công vang dội và những đổi mới chiến thuật, đưa ông trở thành một trong những huấn luyện viên bóng chuyền vĩ đại nhất mọi thời đại.
3.1. Hoạt động huấn luyện ban đầu
Velasco bắt đầu sự nghiệp huấn luyện với tư cách là trợ lý huấn luyện viên cho Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Argentina từ năm 1981 đến 1983. Vào năm 1983, ông được mời đến Ý để huấn luyện câu lạc bộ Tre Valli Jesi, nơi ông làm việc cho đến năm 1985. Sau đó, ông chuyển đến huấn luyện Panini Modena từ năm 1985 đến 1989, dẫn dắt đội bóng này giành bốn chức vô địch quốc gia Ý liên tiếp từ năm 1986 đến 1989.
3.2. Huấn luyện viên trưởng đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý
Năm 1989, Velasco được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng của Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý, mở ra một kỷ nguyên thành công chưa từng có cho đội bóng này. Danh hiệu đầu tiên của ông với đội tuyển Ý là tại Giải vô địch bóng chuyền nam châu Âu 1989 ở Thụy Điển, nơi họ vượt qua vòng bảng với chỉ một trận thua và đánh bại đội chủ nhà Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Thụy Điển với tỉ số 3-1 trong trận chung kết, giành chức vô địch chính thức đầu tiên trong lịch sử.
Tuy nhiên, phải đến năm 1990, Velasco mới đưa Ý lên đỉnh cao thế giới khi dẫn dắt họ giành chức vô địch tại Giải vô địch bóng chuyền nam thế giới FIVB 1990 ở Brasil. Trong giai đoạn loại trực tiếp, Ý đã đánh bại Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Argentina 3-0 ở tứ kết, đội chủ nhà Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Brasil 3-2 ở bán kết, và cuối cùng là Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Cuba 3-1 trong trận chung kết để giành danh hiệu vô địch thế giới đầu tiên trong lịch sử.
Trong thời gian cầm quyền tại Ý (1989-1996), Velasco đã giành thêm hai chức vô địch Giải vô địch bóng chuyền nam châu Âu (1993, 1995), một chức vô địch Giải vô địch bóng chuyền nam thế giới FIVB (1994) và năm chức vô địch Giải bóng chuyền Thế giới FIVB (1990, 1991, 1992, 1994, 1995). Ngoài ra, ông còn giành nhiều danh hiệu nhỏ khác như Cúp Đại Vô địch Bóng chuyền Thế giới FIVB (1993), Đại hội Thể thao Địa Trung Hải (1991), Cúp bóng chuyền nam thế giới FIVB (1995) và Giải đấu FIVB World Super Challenge (1996).
Velasco cũng đã đưa đội tuyển nam Ý giành huy chương bạc lịch sử đầu tiên tại Bóng chuyền tại Thế vận hội Mùa hè 1996 (Atlanta 1996). Sau Thế vận hội này, ông rời khỏi vị trí huấn luyện viên trưởng đội nam.
3.3. Huấn luyện các đội tuyển quốc gia và câu lạc bộ khác
Sau thành công với đội tuyển nam Ý, Velasco chuyển sang dẫn dắt Đội tuyển bóng chuyền nữ quốc gia Ý từ năm 1996 đến 1997, và đã giành huy chương vàng tại Đại hội Thể thao Địa Trung Hải 1997. Năm 2001, ông huấn luyện Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Cộng hòa Séc. Năm 2002, ông trở lại Ý để dẫn dắt câu lạc bộ Copra Piacenza.
Năm 2008, ông được chọn làm huấn luyện viên trưởng cho Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Tây Ban Nha và đã cùng họ giành chức vô địch Giải bóng chuyền châu Âu 2009.
Vào năm 2011, Velasco được ký hợp đồng làm huấn luyện viên trưởng cho Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Iran. Ông đã đưa Iran trở thành một trong những đội bóng hàng đầu châu Á, giành hai chức vô địch Giải vô địch bóng chuyền nam châu Á vào các năm 2011 và 2013. Mặc dù hợp đồng với đội tuyển Iran chưa hết hạn (dự kiến đến tháng 3 năm 2014), ông đã trở thành huấn luyện viên của Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Argentina theo yêu cầu của người dân và Tổng thống Argentina, một sự thay đổi được liên đoàn bóng chuyền Iran chấp thuận vì sự tôn trọng mà họ dành cho ông.
Ông đã dẫn dắt đội tuyển Argentina giành chức vô địch Bóng chuyền tại Đại hội Thể thao Liên Mỹ 2015. Velasco được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng của Modena Volley cho mùa giải 2018/2019. Năm 2024, ông chính thức trở lại dẫn dắt Đội tuyển bóng chuyền nữ quốc gia Ý với mục tiêu tham dự Thế vận hội Mùa hè 2024. Dưới sự dẫn dắt của ông, đội tuyển nữ Ý đã xuất sắc giành huy chương vàng tại Thế vận hội Paris 2024 và chức vô địch Giải bóng chuyền các quốc gia nữ FIVB 2024.
3.4. Sự nghiệp quản lý thể thao
Ngoài sự nghiệp huấn luyện bóng chuyền, Velasco còn có kinh nghiệm làm quản lý trong lĩnh vực thể thao. Trong mùa giải 1998-1999, ông giữ chức Tổng Giám đốc của câu lạc bộ bóng đá S.S. Lazio, đội đã giành Cúp các câu lạc bộ đoạt cúp quốc gia châu Âu. Năm 2000, ông chuyển sang làm việc cho Inter Milan dưới thời chủ tịch Massimo Moratti.
4. Triết lý và phong cách huấn luyện
Julio Velasco nổi tiếng với triết lý huấn luyện độc đáo và phong cách mạnh mẽ, tập trung vào việc vượt qua giới hạn bản thân. Một trong những câu châm ngôn nổi tiếng của ông là "không chấp nhận lời bào chữa".
Trong thời gian dẫn dắt đội tuyển Ý, ông đã xóa bỏ quan niệm rằng đội bóng không thể thắng các đội Đông Âu vì chiều cao hạn chế của các vận động viên. Ông đã phá vỡ "lời bào chữa" này thông qua việc áp dụng các phương pháp tập luyện thể lực cường độ cao, đặc biệt là tập tạ, và tăng cường sức mạnh tinh thần cho toàn đội.
Một ví dụ khác về triết lý kỷ luật của ông là việc Velasco không cho phép các cầu thủ mang theo đồ ăn Ý trong các chuyến thi đấu nước ngoài, điều mà trước đó là một thông lệ phổ biến. Điều này cho thấy ông muốn các vận động viên hoàn toàn tập trung vào việc thi đấu và thích nghi với mọi điều kiện mà không phụ thuộc vào những thói quen cũ.
5. Giải thưởng và vinh danh
Julio Velasco đã nhận được vô số giải thưởng và vinh danh trong suốt sự nghiệp vận động viên và huấn luyện viên lẫy lừng của mình.
5.1. Giải thưởng tập thể
Với tư cách vận động viên:
- Ferro: 4 chức vô địch Serie A1 Argentina: 1979, 1980, 1981, 1982.
Với tư cách huấn luyện viên câu lạc bộ:
- Panini Modena: 4 chức vô địch SuperLega: 1986, 1987, 1988, 1989.
- Modena Volley: 3 Coppa Italia: 1986, 1988, 1989.
- Modena Volley: 1 Coppa delle Coppe: 1986.
- Modena Volley: 1 Supercoppa Italia: 2018.
Với tư cách huấn luyện viên đội tuyển quốc gia nam:
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý: 1 Đại hội Thể thao Địa Trung Hải: 1991.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý: 2 chức vô địch Giải vô địch bóng chuyền nam thế giới FIVB: 1990, 1994.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý: 3 chức vô địch Giải vô địch bóng chuyền nam châu Âu: 1989, 1993, 1995 (Á quân 1991).
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý: 5 chức vô địch Giải bóng chuyền Thế giới FIVB: 1990, 1991, 1992, 1994, 1995 (Á quân 1996, Hạng ba 1993).
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý: 1 chức vô địch Cúp bóng chuyền nam thế giới FIVB: 1995.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý: Huy chương bạc Thế vận hội Mùa hè 1996.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý: 1 chức vô địch Cúp Đại Vô địch Bóng chuyền Thế giới FIVB: 1993.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý: 1 chức vô địch Giải đấu FIVB World Top Four: 1994.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Ý: 1 chức vô địch Giải đấu FIVB World Super Six: 1996.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Tây Ban Nha: Á quân Đại hội Thể thao Địa Trung Hải: 2009.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Tây Ban Nha: Á quân Giải bóng chuyền châu Âu: 2009, 2010.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Iran: 2 chức vô địch Giải vô địch bóng chuyền nam châu Á: 2011, 2013.
- Đội tuyển bóng chuyền nam quốc gia Argentina: 1 chức vô địch Đại hội Thể thao Liên Mỹ: 2015.
Với tư cách huấn luyện viên đội tuyển quốc gia nữ:
- Đội tuyển bóng chuyền nữ quốc gia Ý: 1 chức vô địch Đại hội Thể thao Địa Trung Hải: 1997.
- Đội tuyển bóng chuyền nữ quốc gia Ý: 1 chức vô địch Giải bóng chuyền các quốc gia nữ FIVB: 2024.
- Đội tuyển bóng chuyền nữ quốc gia Ý: Huy chương vàng Thế vận hội Mùa hè 2024.
5.2. Giải thưởng cá nhân
- Huấn luyện viên xuất sắc nhất tại Giải vô địch bóng chuyền nam thế giới FIVB 1990.
- Huân chương Công trạng Thể thao Ý năm 1991.
- Huấn luyện viên xuất sắc nhất tại Cúp Đại Vô địch Bóng chuyền Thế giới FIVB 1993.
- Huấn luyện viên xuất sắc nhất tại Cúp bóng chuyền nam thế giới FIVB 1995.
- Giải Konex - Giám đốc kỹ thuật năm 2000.
- Giải thưởng Kỹ thuật của Hiệp hội Bác sĩ Quản lý Ý (Società Italiana Medici Manager) năm 2012.
- Huấn luyện viên của năm tại Iran năm 2014.
- Giải thành tựu trọn đời của CEV năm 2022.
- Được vinh danh vào Đại sảnh Danh vọng Bóng chuyền Quốc tế năm 2005.
5.3. Huân chương
- CONI: Huân chương Cành cọ Vàng vì Công trạng Kỹ thuật (Palma d'oro al Merito Tecnico): 2018.
- Tổng thống Ý: Huân chương Đại thập tự Huân chương Công trạng Cộng hòa Ý: 2019.
6. Đánh giá và di sản
Julio Velasco được đánh giá là một trong những huấn luyện viên bóng chuyền có tầm ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử. Di sản của ông không chỉ nằm ở số lượng danh hiệu mà còn ở triết lý và phương pháp huấn luyện đã cách mạng hóa môn bóng chuyền. Ông đã truyền cảm hứng và thay đổi tư duy cho nhiều thế hệ vận động viên, đặc biệt là ở Ý, nơi ông được coi là người kiến tạo nên "thế hệ vàng" của bóng chuyền nam.
Sự ảnh hưởng của Velasco vượt ra ngoài phạm vi bóng chuyền. Ông đã nhiều lần thảo luận về huấn luyện với bậc thầy bóng đá Pep Guardiola. Thậm chí, khi còn là một cầu thủ, Guardiola từng đi hàng trăm kilômét chỉ để gặp Velasco sau khi xem ông trong một cuộc phỏng vấn truyền hình, với mong muốn học hỏi từ kinh nghiệm của "Phù thủy Tập sự". Điều này minh chứng cho tầm ảnh hưởng sâu rộng của Velasco như một nhà tư duy và lãnh đạo trong thể thao, không chỉ giới hạn ở một bộ môn cụ thể.
Triết lý "không chấp nhận lời bào chữa" của ông đã trở thành kim chỉ nam cho nhiều đội bóng và vận động viên, giúp họ vượt qua những giới hạn tưởng chừng không thể. Ông đã chứng minh rằng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chất, tinh thần và chiến thuật, mọi rào cản đều có thể bị phá vỡ.