1. Cuộc đời
Cuộc đời của Hon'inbō Shugen được đánh dấu bởi những biến động của thời đại và vai trò quan trọng của ông trong việc duy trì truyền thống của dòng họ Bản nhân phường trong bối cảnh cờ vây Nhật Bản trải qua nhiều thay đổi.
1.1. Tuổi thơ và Gia đình
Tú Nguyên sinh năm 1854 (năm thứ nhất AnseiAnseiJapanese), tên thật là Tsuchiya Hyakusaburō (土屋百三郎Japanese). Ông là con trai thứ ba của Bản nhân phường Tú Hòa, một trong những kỳ thủ vĩ đại nhất lịch sử cờ vây Nhật Bản. Pháp danh của ông là Nichizon (日存Japanese).
Gia đình Tú Nguyên cũng có nhiều người theo nghiệp cờ. Con trai thứ tư của ông, Tsuchiya Ippei (土屋一平Japanese), cũng là một kỳ thủ cờ vây đầy triển vọng nhưng không may qua đời ở tuổi 19. Cháu nội của ông, Tsuchiya Hanshichi (土屋半七Japanese, con của con trai cả Mankichi), cũng là một kỳ thủ đạt đến đẳng cấp nhị đẳng nhưng đã mất sớm vào năm 1952 ở tuổi 32.
1.2. Kế vị Bản nhân phường thứ 16 và Hoạt động
Sau Minh Trị Duy tân, thế giới cờ vây truyền thống, đặc biệt là các dòng họ iemoto như Bản nhân phường, đối mặt với sự suy giảm nghiêm trọng về ảnh hưởng và tài chính. Bản nhân phường thứ 15, Tú Duyệt, là con trai cả của Tú Hòa, đã lâm bệnh do những căng thẳng từ sự suy thoái này. Trước tình hình đó, Tú Hòa cùng với Tú Vinh (秀栄Japanese), con trai thứ hai của ông, người đã kế thừa dòng họ Lâm gia, đã cố gắng mời Thôn Lại Tú Phổ (村瀬秀甫Japanese), người được xem là kỳ thủ mạnh nhất trong môn đệ của Tú Hòa vào thời điểm đó, lên làm người đứng đầu dòng họ. Tuy nhiên, nỗ lực này không thành công do sự phản đối của Trung Xuyên Quy Tam Lang (中川亀三郎Japanese), người đã đứng ra làm trung gian.
Do đó, vào tháng 9 năm 1879 (năm Minh Trị thứ 12), Tú Duyệt từ bỏ chức vụ, và Hyakusaburō (Tú Nguyên) đã kế vị dòng họ Bản nhân phường, trở thành Bản nhân phường thứ 16. Vào thời điểm này, Tú Nguyên chỉ ở cấp Tam đẳng, một cấp độ thấp trong hệ thống đẳng cấp của các kỳ thủ chuyên nghiệp. Điều này khiến vị trí của ông bị đặt dấu hỏi, và có người cho rằng nó "nhẹ tựa đỉnh vạc" trong lịch sử các chủ nhân của dòng họ Bản nhân phường.
Trước đó, vào tháng 4 cùng năm, Tú Nguyên đã tham gia vào việc thành lập Phương Uyên Xã (方円社Japanese), một tổ chức cờ vây mới được thành lập nhằm hiện đại hóa và quảng bá cờ vây. Tuy nhiên, ông đã phản đối cách làm việc của Phương Uyên Xã khi tổ chức này không công nhận quyền uy truyền thống của các dòng họ iemoto. Vì vậy, ông cùng với Tú Vinh và An Tỉnh Toán Anh (安井算英Japanese) đã rời khỏi Phương Uyên Xã. Sau đó, ông đã tước bỏ các đẳng cấp của những môn đệ của Bản nhân phường đang là thành viên của Phương Uyên Xã.
Khi Phương Uyên Xã tiếp tục phát triển, ảnh hưởng của các dòng họ iemoto ngày càng suy yếu. Để cố gắng vực dậy dòng họ Bản nhân phường, Tú Nguyên đã nhường chức chủ nhân cho Tú Vinh, người sau đó trở thành Bản nhân phường thứ 17 Tú Vinh.
1.3. Hoạt động giữa hai lần kế vị Bản nhân phường
Vào năm 1886 (năm Minh Trị thứ 19), Tú Vinh và Phương Uyên Xã đạt được thỏa thuận hòa giải, và Thôn Lại Tú Phổ được tôn vinh làm Bản nhân phường thứ 18. Tuy nhiên, Tú Phổ qua đời vào năm sau đó, khiến Tú Vinh phải đảm nhiệm lại chức vụ Bản nhân phường lần nữa, trở thành Bản nhân phường thứ 19. Dưới sự lãnh đạo của Tú Vinh, người đã đạt đến đẳng cấp Bát đẳng và danh hiệu Danh nhân, dòng họ Bản nhân phường đã lấy lại được thế thượng phong, thậm chí còn vượt qua cả Phương Uyên Xã.
Trong khoảng thời gian này, Tú Nguyên sống một cuộc sống hưởng thụ rượu, nên ông được mệnh danh là "Tửu tiên" (酒仙Japanese, ông tiên rượu) hoặc "Kì nhân" (畸人Japanese, người lập dị/kỳ lạ). Mặc dù vậy, ông vẫn tham dự Tứ Tượng Hội (四象会Japanese) của Tú Vinh. Dù chỉ giữ đẳng cấp Tứ đẳng, kỹ năng của ông được Tú Vinh đánh giá rất cao, rằng ông "không mất đi sự hoàn hảo như ngọc bích" và "có giá trị ngang với Lục đẳng".
1.4. Tái kế vị Bản nhân phường thứ 20 và Vai trò
Khi Tú Vinh qua đời vào năm 1907 (năm Minh Trị thứ 40), một cuộc tranh chấp kế vị hỗn loạn đã nổ ra giữa hai phe: một phe ủng hộ Điền Thôn Bảo Thọ (田村保寿Japanese, sau này là Bản nhân phường Tú Sai), người được coi là kỳ thủ mạnh nhất, và phe còn lại ủng hộ Nhạn Kim Chuẩn Nhất (雁金準一Japanese) do góa phụ của Tú Vinh đứng đầu.
Để giải quyết tình hình phức tạp này, Tú Nguyên đã đứng ra dàn xếp bằng cách tự mình kế vị Bản nhân phường một lần nữa, trở thành Bản nhân phường thứ 20. Đến năm 1908, sau lễ giỗ đầu của Tú Vinh, ông đã nhường lại vị trí Bản nhân phường cho Điền Thôn Bảo Thọ, người sau đó trở thành Bản nhân phường thứ 21 Tú Sai, qua đó ổn định cuộc tranh chấp.
Khi tiếp quản danh hiệu Bản nhân phường lần thứ hai này, những người xung quanh đã khuyên ông nên được thăng lên đẳng cấp Lục đẳng. Tú Nguyên đồng ý và đã giữ danh hiệu Lục đẳng tạm thời trong một ngày, thông qua tờ báo Thời sự Tân Báo (時事新報Japanese).
1.5. Cuối đời và Qua đời
Sau khi từ bỏ chức vụ Bản nhân phường lần thứ hai, ông lấy tên là Tsuchiya Shugen (土屋秀元Japanese). Ông qua đời vào năm 1917. Mộ phần của ông được đặt tại Bản Diệu Tự (本妙寺Japanese) ở khu豊島 thuộc Tokyo.
2. Kỹ năng và Đánh giá Cờ vây
Bản nhân phường Tú Nguyên được đánh giá cao về kỹ năng cờ vây, mặc dù ông không đạt được đẳng cấp cao nhất như một số kỳ thủ nổi tiếng khác trong thời đại của mình.
2.1. Đánh giá Kỹ năng
Mặc dù chỉ đạt đẳng cấp Tứ đẳng trong phần lớn sự nghiệp, kỹ năng thực tế của Tú Nguyên được đánh giá rất cao. Tú Vinh, người chủ nhân danh tiếng của Bản nhân phường và là Danh nhân, đã nhận xét về Tú Nguyên trong cuốn sách Kỳ Mỹ Đàm Cờ (奇美談碁Japanese) rằng ông có một "cách chơi cờ cực kỳ khéo léo, hiếm thấy từ xưa đến nay, và rất am hiểu về hình thức và tư thế" của ván cờ. Lời nhận xét này cho thấy Tú Nguyên sở hữu một phong cách chơi độc đáo và một sự hiểu biết sâu sắc về cờ vây, vượt xa đẳng cấp chính thức của mình.
2.2. Các ván đấu và Thành tích chính
Trong giai đoạn từ năm 1907 đến năm 1908, khi ông đảm nhiệm chức vụ Bản nhân phường lần thứ hai, Tú Nguyên đã đạt được một thành tích đáng chú ý trong giải đấu Bōmon Kachitsugi-sen (坊門勝継戦Japanese, Giải đấu Thắng Kế của các Môn đệ Bản nhân phường) trên tờ báo Yorozuchōhō (万朝報Japanese). Ông đã thực hiện thành công "7-nin-nukiJapanese", tức là đánh bại liên tiếp bảy đối thủ.
Ngoài ra, sau khi Điền Thôn Bảo Thọ (Bản nhân phường Tú Sai) trở thành môn đệ của Tú Vinh, Tú Nguyên và Tú Sai đã chơi rất nhiều ván đấu với nhau, để lại một kho tàng các ván cờ quý giá cho hậu thế.
3. Di sản và Giai thoại
Di sản của Bản nhân phường Tú Nguyên nằm ở vai trò độc đáo của ông trong việc bảo tồn dòng họ Bản nhân phường trong những thời điểm khó khăn, cũng như các giai thoại thú vị gắn liền với tên tuổi của ông.
3.1. Vai trò độc đáo trong việc kế vị Bản nhân phường
Hon'inbō Shugen được biết đến nhiều nhất với vai trò là một "người lãnh đạo tạm thời" (stopgap leaderEnglish) cho dòng họ Bản nhân phường. Hai lần ông đảm nhiệm chức vụ chủ nhân không phải vì ông là kỳ thủ mạnh nhất hay có tầm ảnh hưởng lớn nhất, mà để lấp đầy khoảng trống và ổn định tình hình. Đặc biệt, lần thứ hai ông kế vị (thứ 20) vào năm 1907 là một hành động mang tính dàn xếp, giúp giải quyết cuộc tranh chấp gay gắt giữa các phe phái ủng hộ những người kế vị khác nhau sau cái chết của Bản nhân phường Tú Vinh. Việc ông chấp nhận vị trí này, sau đó nhường lại cho Bản nhân phường Tú Sai, đã đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự liên tục và ổn định của dòng họ Bản nhân phường trong một giai đoạn chuyển giao đầy biến động của lịch sử cờ vây Nhật Bản.
3.2. Giai thoại 'Yaochō' (Bát Bách Trường)
Một giai thoại nổi tiếng liên quan đến Hon'inbō Shugen là nguồn gốc của thuật ngữ "Yaochō" (八百長Japanese, Bát Bách Trường) trong tiếng Nhật, dùng để chỉ sự dàn xếp kết quả trận đấu hoặc thông đồng bí mật.
Theo giai thoại, có một người bán rau tên là Chōbei (長兵衛Japanese), biệt danh là Yaoya Chōbei (八百屋長兵衛Japanese, Chōbei người bán rau), sống gần Hồi Hướng Viện (回向院Japanese) ở Tokyo. Chōbei là một người chơi cờ vây rất giỏi nhưng luôn cố gắng che giấu trình độ thực sự của mình. Vào một dịp khai trương câu lạc bộ cờ vây, Bản nhân phường Tú Nguyên được mời làm khách quý. Tại đây, Chōbei người bán rau đã chơi một ván cờ với Tú Nguyên và đã thể hiện một trình độ ngang ngửa với một kỳ thủ chuyên nghiệp, qua đó bộc lộ khả năng thực sự của mình. Từ đó, tên của Yaoya Chōbei đã trở thành một từ lóng để chỉ những tình huống mà kết quả được định trước hoặc có sự gian lận trong các cuộc thi đấu.