1. Thời kỳ đầu đời
Cơ Bằng Phi sinh ra và lớn lên trong bối cảnh lịch sử đầy biến động của Trung Quốc, đặt nền móng cho sự nghiệp cách mạng và ngoại giao sau này của ông.
1.1. Sinh và Gia đình
Cơ Bằng Phi sinh ngày 2 tháng 2 năm 1910 tại huyện Lâm Y, địa cấp thị Vận Thành, tỉnh Sơn Tây, thuộc Nhà Thanh (nay là Trung Quốc). Tên khai sinh của ông là Cơ Hồng Bân (姬宏邠), và ông còn có tên cũ là Cát Lạc (吉洛). Vợ ông là Từ Hán Băng (Xu Hanbing).
1.2. Giáo dục
Trong thời kỳ đầu, Cơ Bằng Phi đã được huấn luyện để trở thành một quân y. Ông đã dành một thời gian dài để tham gia vào công tác vệ sinh quân đội và các hoạt động chính trị trong quân đội, điều này đã trang bị cho ông những kỹ năng và kinh nghiệm quan trọng cho sự nghiệp sau này.
2. Sự nghiệp Cách mạng
Cơ Bằng Phi bắt đầu sự nghiệp của mình bằng việc tham gia vào các tổ chức cách mạng, đặt nền móng cho con đường chính trị và ngoại giao của ông trong tương lai.
2.1. Gia nhập Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc
Năm 1931, sau Khởi nghĩa Ninh Đô, Cơ Bằng Phi gia nhập Hồng quân Trung Quốc, tiền thân của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Đây là bước ngoặt quan trọng đánh dấu sự dấn thân của ông vào con đường cách mạng.
2.2. Gia nhập Đảng Cộng sản Trung Quốc và Hoạt động Ban đầu
Năm 1933, Cơ Bằng Phi chính thức gia nhập Đảng Cộng sản Trung Quốc. Ông là một trong những đảng viên kỳ cựu và đã tham gia vào Vạn lý Trường chinh, một trong những sự kiện lịch sử quan trọng nhất của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Những trải nghiệm này đã định hình tư tưởng và lòng trung thành của ông đối với lý tưởng cộng sản.
3. Sự nghiệp Ngoại giao và Công vụ
Sau khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập, Cơ Bằng Phi chuyển sang công tác tại Bộ Ngoại giao Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, bắt đầu một sự nghiệp ngoại giao lẫy lừng và nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng trong bộ máy nhà nước.
3.1. Hoạt động tại Bộ Ngoại giao
Cơ Bằng Phi đã có một hành trình dài và đầy dấu ấn trong ngành ngoại giao, góp phần xây dựng và thực thi các chính sách đối ngoại của Trung Quốc.
3.1.1. Đại sứ tại Đông Đức
Từ tháng 9 năm 1950, Cơ Bằng Phi đã được cử đi thực hiện các nhiệm vụ ngoại giao tại Cộng hòa Dân chủ Đức (Đông Đức). Đến năm 1953, ông được bổ nhiệm làm Đại sứ đầu tiên của Trung Quốc tại Đông Đức, khi đó ông mới 43 tuổi và là đại sứ trẻ nhất của Trung Quốc. Ông giữ chức vụ này cho đến tháng 1 năm 1955.
3.1.2. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao
Năm 1955, Cơ Bằng Phi được triệu hồi về nước để đảm nhiệm chức vụ Thứ trưởng Bộ Ngoại giao. Trong giai đoạn này, ông đã hỗ trợ đắc lực cho Chu Ân Lai (Bộ trưởng Ngoại giao từ 1949-1958) và Trần Nghị (Bộ trưởng Ngoại giao từ 1958-1972), đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và thực thi chính sách đối ngoại của Trung Quốc.
3.1.3. Bộ trưởng Bộ Ngoại giao
Sau khi Trần Nghị qua đời vào năm 1972, Cơ Bằng Phi được giao quyền Bộ trưởng Ngoại giao, và sau đó chính thức nhậm chức Bộ trưởng Ngoại giao từ tháng 6 năm 1972 đến tháng 11 năm 1974. Trong nhiệm kỳ này, ông cũng được bầu làm thành viên Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc.
3.2. Ký kết Tuyên bố Chung Trung-Nhật
Năm 1972, Cơ Bằng Phi đã cùng với Thủ tướng Nhật Bản Tanaka Kakuei, Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Ōhira Masayoshi và Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai ký kết Tuyên bố Chung Trung-Nhật. Sự kiện lịch sử này đã đánh dấu việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và Nhật Bản, mở ra một chương mới trong quan hệ song phương.
3.3. Hoạt động trong thời kỳ Cách mạng Văn hóa
Khi Cách mạng Văn hóa bùng nổ, Cơ Bằng Phi ban đầu bị liệt vào danh sách những người bị coi là thành viên của "phe phản cách mạng" trong Bộ Ngoại giao, cùng với Trần Nghị và Kiều Quán Hoa. Tuy nhiên, ông tương đối ít bị ảnh hưởng và vẫn giữ được chức vụ của mình trong giai đoạn đầy biến động này.
3.4. Các chức vụ Quan trọng sau Cách mạng Văn hóa
Sau khi Cách mạng Văn hóa kết thúc, Cơ Bằng Phi tiếp tục nắm giữ nhiều vị trí lãnh đạo chủ chốt, góp phần vào giai đoạn cải cách và mở cửa của Trung Quốc.
3.4.1. Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc
Năm 1975, ông được bổ nhiệm làm Tổng Thư ký Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, và được xác nhận vào năm 1978. Ông giữ chức vụ này cho đến năm 1979. Ngoài ra, ông còn là Phó Ủy viên trưởng Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc từ tháng 3 năm 1978 đến tháng 6 năm 1983.
3.4.2. Chức vụ tại Quốc vụ viện và Đảng
Năm 1979, Cơ Bằng Phi được bổ nhiệm làm Trưởng Ban Liên lạc Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc. Từ năm 1980 đến 1982, ông giữ chức vụ Phó Thủ tướng kiêm Tổng Thư ký Quốc vụ viện. Năm 1982, ông trở thành Ủy viên Quốc vụ. Ông cũng là thành viên Thường vụ của Ủy ban Cố vấn Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc từ khi ủy ban này được thành lập cho đến khi bị bãi bỏ, một cơ quan của Đảng nhằm hỗ trợ việc nghỉ hưu của các cán bộ lão thành.
3.4.3. Phụ trách Công tác Hồng Kông và Ma Cao
Từ năm 1983 đến 1990, Cơ Bằng Phi giữ chức vụ Trưởng Văn phòng Các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao thuộc Quốc vụ viện. Ông cũng là Chủ nhiệm Ủy ban Soạn thảo Luật Cơ bản Hồng Kông và đã tham dự lễ ký kết Tuyên bố Chung Trung-Anh về vấn đề Hồng Kông, đóng vai trò then chốt trong công tác chuẩn bị cho việc Hồng Kông và Ma Cao trở về với Trung Quốc.
4. Đời tư và Tranh cãi
Cuộc đời của Cơ Bằng Phi, đặc biệt là những năm cuối đời, đã bị phủ bóng bởi các vấn đề cá nhân và những nghi vấn gây tranh cãi, ảnh hưởng đến di sản của ông.
4.1. Vụ án Tham nhũng của Con trai
Năm 1999, con trai ông là Cơ Thắng Đức (Ji Shengde), một thành viên cấp cao trong Tình báo Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, đã bị bắt giữ và xét xử vì tội tham nhũng, bán thông tin mật và biển thủ công quỹ. Cơ Thắng Đức ban đầu bị kết án tử hình. Tuy nhiên, bản án sau đó đã được giảm xuống còn 20 năm tù sau khi ông này trả lại số tiền biển thủ và tố cáo các hành vi lạm dụng khác. Một số nguồn tin cho rằng bản án cuối cùng đã được thay đổi thành tù chung thân.
4.2. Nghi vấn liên quan đến Cái chết
Cơ Bằng Phi qua đời vào ngày 10 tháng 2 năm 2000. Có nhiều nghi vấn xung quanh cái chết của ông, với một số báo cáo cho rằng ông đã tự tử bằng thuốc độc vào tháng 2 năm 2000 để phản đối việc Giang Trạch Dân từ chối yêu cầu của ông về việc minh oan cho con trai mình. Mặc dù là một nhà ngoại giao kỳ cựu và có nhiều đóng góp, tang lễ của ông được cho là diễn ra một cách khiêm tốn, và bài cáo phó do Tân Hoa Xã công bố vào tháng 10 năm 2001 cũng rất ngắn gọn, có thể do những tranh cãi liên quan đến vụ án của con trai ông.
5. Đánh giá và Di sản
Cơ Bằng Phi được nhìn nhận là một nhân vật quan trọng trong lịch sử hiện đại của Trung Quốc, với những đóng góp to lớn trong lĩnh vực ngoại giao, mặc dù cuộc đời ông cũng không tránh khỏi những tranh cãi.
5.1. Đánh giá Tích cực
Cơ Bằng Phi được Tân Hoa Xã ca ngợi là một chiến sĩ cộng sản xuất sắc và một nhà lãnh đạo kiệt xuất trên mặt trận ngoại giao. Những đóng góp của ông trong việc hoạch định chính sách đối ngoại, bình thường hóa quan hệ với các quốc gia khác, và vai trò trong việc chuẩn bị cho sự trở về của Hồng Kông và Ma Cao đều được ghi nhận là những thành tựu quan trọng đối với sự phát triển của Trung Quốc.
5.2. Lễ kỷ niệm và Tưởng niệm
Vào ngày 22 tháng 2 năm 2010, một hội thảo kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Cơ Bằng Phi đã được tổ chức tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh. Tại sự kiện này, ông một lần nữa được vinh danh và ca ngợi vì những đóng góp và di sản của mình.