1. Tổng quan
Servius Sulpicius Galba là một Nguyên lão La Mã và Chấp chính quan La Mã của Cộng hòa La Mã, sống vào cuối thế kỷ 2 TCN. Ông được bầu làm chấp chính quan vào năm 108 TCN. Là một thành viên thuộc thị tộc quý tộc `gens Sulpiciagia tộc SulpiciaLatin`, Galba được biết đến với vai trò là Pháp quan và Thống đốc của Hispania Ulterior, và sau này là chấp chính quan. Ông cũng nổi bật với sự tham gia của mình trong việc bảo vệ Cộng hòa chống lại cuộc nổi dậy của Lucius Appuleius Saturninus vào năm 100 TCN. Bài viết này sẽ đi sâu vào gia đình, sự nghiệp chính trị và những di sản còn lại của ông.
2. Gia đình và nguồn gốc tên gọi
Servius Sulpicius Galba là con trai cả của Servius Sulpicius Galba, người từng giữ chức chấp chính quan vào năm 144 TCN. Dòng dõi gia đình ông có một lịch sử lâu đời và có những giải thích thú vị về nguồn gốc của cái tên "Galba".
2.1. Thị tộc Sulpicia
Galba thuộc về thị tộc `gens SulpiciaSulpiciaLatin`, một trong những gia tộc quý tộc `PatricianPatricianLatin` lâu đời và danh giá của La Mã cổ đại. Nguồn gốc của thị tộc này có thể bắt nguồn từ Camerino (nay là Camerino). Thành viên đầu tiên của thị tộc Sulpicia giữ chức chấp chính quan là Servius Sulpicius Camerinus Cornutus vào năm 500 TCN, và kể từ đó, thị tộc này đã liên tục sản sinh ra những người giữ chức vụ cao trong chính quyền La Mã. Gia đình Galba đã trở thành nhánh nổi bật nhất của thị tộc Sulpicia, cả về ảnh hưởng chính trị lẫn của cải, đặc biệt là trong thời gian Chiến tranh Punic lần thứ hai.
Ông nội của Galba là Servius Sulpicius Galba, người từng làm pháp quan vào năm 187 TCN nhưng đã thất bại trong bốn lần tranh cử chức chấp chính quan. Em trai ông là Gaius Sulpicius Galba, một quan Chiêm (Augur). Ngoài ra, Quintus Sulpicius Gallus, con trai của Gaius Sulpicius Gallus, cũng được nuôi dưỡng trong gia đình như một thành viên. Cha của Galba, Servius Sulpicius Galba (chấp chính quan 144 TCN), không chỉ là một trong những người La Mã giàu có nhất mà còn là một diễn giả xuất chúng.
2.2. Nguồn gốc tên "Galba"
Người đầu tiên trong gia đình được xác nhận mang `cognomenhọ phụLatin` "Galba" là Publius Sulpicius Galba Maximus, chấp chính quan năm 211 TCN. Có giả thuyết cho rằng cha của Galba, Servius, đã có được `agnomentên hiệuLatin` "Galba", và các con cháu của ông đã sử dụng nó như một `cognomenhọ phụLatin`. Tuy nhiên, nguồn gốc chính xác của cái tên này vẫn còn chưa rõ ràng.
Nhà sử học Suetonius đã đưa ra bốn giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của `cognomenhọ phụLatin` "Galba":
- Giả thuyết thứ nhất cho rằng cái tên này xuất phát từ việc một người tổ tiên đã đốt một thành phố ở Hispania bằng những ngọn đuốc được tẩm `Galbanumnhựa cây GalbanumLatin` sau một cuộc vây hãm kéo dài.
- Giả thuyết thứ hai liên quan đến việc một người tổ tiên bị bệnh nặng trong một thời gian dài và thường xuyên sử dụng một loại thuốc tên là `GalbaumGalbaumLatin` (thuốc bọc trong gỗ).
- Giả thuyết thứ ba cho rằng cái tên này bắt nguồn từ một từ Gaul có nghĩa là "béo", ám chỉ rằng một người tổ tiên có thân hình to lớn.
- Giả thuyết thứ tư lại cho rằng cái tên này ngược lại, ám chỉ một người tổ tiên có thân hình mảnh khảnh như những con côn trùng `GalbaeGalbaeLatin` sinh sống trên cây sồi.
Tuy nhiên, các nhà sử học hiện đại đều cho rằng tất cả các giả thuyết này đều đáng ngờ.
3. Cuộc đời và sự nghiệp
Cuộc đời và sự nghiệp chính trị của Servius Sulpicius Galba kéo dài qua nhiều giai đoạn quan trọng của Cộng hòa La Mã, từ thời niên thiếu đến khi ông tham gia vào các sự kiện chính trị cấp cao.
3.1. Thời thơ ấu và hoạt động ban đầu
Ghi chép đầu tiên về Galba là vào năm 149 TCN, khi ông được mô tả là "vẫn còn là một đứa trẻ". Dựa vào điều này, các nhà nghiên cứu hiện đại ước tính ông sinh vào khoảng năm 159 TCN. Một sự kiện đáng chú ý từ thời thơ ấu của ông là khi cha ông, Servius Sulpicius Galba, bị truy tố sau khi trở về từ chức thống đốc Hispania Ulterior. Cha ông có nguy cơ bị đày ải nếu bị kết tội, và người dân La Mã dường như không có thiện cảm với ông. Để thoát tội, người cha đã mang hai người con trai chưa trưởng thành của mình (Servius và em trai Gaius) cùng với người cháu mồ côi (con trai của Quintus Sulpicius Gallus) mà ông là người giám hộ ra trước công chúng. Ông đã có một "bài diễn văn đầy bi ai" và giả vờ để lại di chúc tại chỗ, cầu xin người dân chăm sóc các con của mình. Khán giả đã rơi nước mắt, và phần lớn những người bỏ phiếu đã quyết định tuyên bố cha ông vô tội.
3.2. Nhiệm kỳ Pháp quan và Thống đốc Hispania Ulterior
Ghi chép tiếp theo về Galba xuất hiện vào năm 112 TCN, khi tên ông được ghi nhận trên một bản thảo nghị quyết của Viện Nguyên lão về Delphi, đứng sau Marcus Aemilius Scaurus, người đứng đầu Viện Nguyên lão lúc bấy giờ. Khoảng năm 112 TCN hoặc 111 TCN, Galba được bầu làm Pháp quan và được bổ nhiệm làm thống đốc Hispania Ulterior, giống như cha ông đã từng vào năm 151 TCN. Ông kế nhiệm Lucius Calpurnius Piso Frugi, người đã tử trận khi đang trấn áp một cuộc nổi dậy của các bộ lạc địa phương ở Hispania. Nhà sử học Brennan nhận định rằng việc cử Galba con đến đây là một thông điệp mạnh mẽ gửi đến các bộ lạc nổi dậy, bởi vì cha ông từng nổi tiếng là người tàn bạo trong thời gian làm thống đốc Hispania Ulterior. Nhiệm kỳ của Galba kết thúc vào năm 109 TCN.
3.3. Nhiệm kỳ Chấp chính quan
Vào năm 109 TCN, Servius Sulpicius Galba được bầu làm chấp chính quan cùng với Quintus Hortensius (hoặc Lucius Hortensius). Tuy nhiên, trước khi họ nhậm chức vào năm 108 TCN, Hortensius đã bị truy tố và kết tội vì một tội danh không xác định. Ông được thay thế bởi Marcus Aurelius Scaurus, người đã nhậm chức cùng với Galba vào ngày 1 tháng 1 năm 108 TCN. Rất ít thông tin được biết về những thành tựu của ông trong thời gian giữ chức vụ này.
3.4. Hoạt động chính trị cuối đời
Ghi chép cuối cùng về Galba là vào tháng 12 năm 100 TCN. Ông là một trong những nguyên lão đã đứng ra tổ chức việc bảo vệ Cộng hòa La Mã chống lại cuộc nổi loạn vũ trang do Hộ dân quan theo phái `Popularesdân chủ phổ thôngLatin` Lucius Appuleius Saturninus phát động. Cuộc nổi loạn này bắt nguồn từ việc Saturninus sát hại một đối thủ chính trị. Viện Nguyên lão đã ban hành `Senatus consultum ultimumnghị quyết cuối cùng của Viện Nguyên lãoLatin` (một sắc lệnh khẩn cấp trao quyền lực đặc biệt cho chấp chính quan để bảo vệ nhà nước). Đêm trước trận chiến quyết định, vũ khí đã được phân phát cho người dân La Mã từ Đền thờ Sancus và kho vũ khí quốc gia. Cicero đã ghi lại rằng Galba là một trong những cựu chấp chính quan có mặt tại đó để đối phó với cuộc nổi loạn này.
4. Tài sản cá nhân và đời sống riêng tư
Servius Sulpicius Galba được cho là sở hữu những khu vườn lớn nằm ở phía nam Đồi Aventinus ở Roma, cũng như nhiều điền trang rộng lớn gần Terracina. Terracina là nơi sinh của vị hoàng đế tương lai Galba (hoàng đế), người cũng mang họ Sulpicius Galba.
Có hai bản khắc Latinh còn sót lại xác nhận sự tồn tại của tên Galba. Một bản được tìm thấy trên sàn khảm gần Terracina, nơi hậu duệ của dòng họ này, Galba (hoàng đế), được sinh ra. Một bản khác được tìm thấy trên một ngôi mộ bằng đá vôi lớn ở phía nam Đồi Aventinus tại Roma, củng cố thêm thông tin về sự hiện diện và tài sản của ông.
5. Đánh giá lịch sử và di sản
Servius Sulpicius Galba là một nhân vật quan trọng trong bối cảnh chính trị La Mã vào cuối thế kỷ 2 TCN. Sự nghiệp của ông, mặc dù không được ghi chép chi tiết về mọi khía cạnh, phản ánh những đặc điểm chung của giới quý tộc La Mã thời bấy giờ: gia thế danh giá, sự thăng tiến qua các chức vụ hành chính, và sự tham gia vào các cuộc đấu tranh quyền lực.
5.1. Đánh giá tích cực và đóng góp
Là con trai của một trong những người La Mã giàu có và là một diễn giả xuất chúng, Galba được thừa hưởng một vị thế xã hội và chính trị thuận lợi. Việc ông được bầu làm pháp quan và thống đốc Hispania Ulterior cho thấy ông được coi là một người có năng lực và đáng tin cậy trong việc quản lý các tỉnh thuộc quyền kiểm soát của La Mã.
Một trong những đóng góp đáng chú ý nhất của Galba là vai trò của ông vào năm 100 TCN trong việc phản đối các cải cách của Hộ dân quan Lucius Appuleius Saturninus và tham gia vào việc bảo vệ Cộng hòa La Mã trước cuộc nổi loạn vũ trang của nhân vật này. Hành động này cho thấy ông là một người ủng hộ trật tự truyền thống của Cộng hòa và sẵn sàng hành động để bảo vệ các thể chế chính trị La Mã trước các mối đe dọa. Sự hiện diện của ông cùng với các cựu chấp chính quan khác trong sự kiện này, như được Cicero ghi nhận, khẳng định tầm quan trọng của ông trong giới tinh hoa chính trị La Mã.
5.2. Chỉ trích và tranh cãi
Thông tin về Servius Sulpicius Galba không cho thấy nhiều chỉ trích trực tiếp về hành động cá nhân của ông. Tuy nhiên, việc ông được bổ nhiệm làm thống đốc Hispania Ulterior đã được nhà sử học Brennan giải thích trong bối cảnh cha ông từng là một người cai trị tàn bạo tại cùng tỉnh này. Điều này ngụ ý rằng việc lựa chọn Galba con có thể là một thông điệp cứng rắn gửi đến các bộ lạc địa phương, chứ không hẳn là một sự bổ nhiệm hoàn toàn dựa trên năng lực cá nhân.
Ngoài ra, nguồn gốc của `cognomenhọ phụLatin` "Galba" của ông vẫn còn là một chủ đề gây tranh cãi và không có lời giải thích dứt khoát, với nhiều giả thuyết được đưa ra bởi Suetonius nhưng đều bị các nhà sử học hiện đại nghi ngờ. Điều này không phản ánh một chỉ trích cá nhân mà là một sự thiếu rõ ràng về lịch sử dòng họ.