Quyền Thượng Hạ

1.1. Thời thơ ấu và quá trình học vấn

Quyền Thượng Hạ sinh năm 1641 tại Hán Thành Phủ (한성부_Hanseongbu^Korean). Ông là con trai của Quyền Cách (權格^Chinese, 권격_{Kwon Gyeok}^Korean, 1620-1671), người từng giữ chức Tư Hiến Phủ Chấp Nghị (司憲府執義^Chinese). Ông còn là anh trai của các học giả Quyền Thượng Du (권상유_{Kwon Sang-yu}^Korean, 權尙游^Chinese) và Quyền Thượng Minh (권상명_{Kwon Sang-myeong}^Korean, 勸尙明^Chinese).

Ngay từ nhỏ, Quyền Thượng Hạ đã bộc lộ tài năng thiên bẩm, được Du Khải (유계_{Yu Gye}^Korean, 兪棨^Chinese) khen ngợi. Ông bắt đầu học vấn dưới sự hướng dẫn của Du Khải, sau đó trở thành môn đệ của Tống Thời Liệt (송시열_{Song Si-yeol}^Korean) và Tống Tuấn Cát (송준길_{Song Jun-gil}^Korean, 宋浚吉^Chinese). Ông đặc biệt được Tống Thời Liệt ưu ái và được coi là đệ tử xuất sắc nhất, người kế thừa học thuật của thầy.

Năm 1660 (Hiển Tông nguyên niên), ông đỗ Tiến sĩ (進士^Chinese) và theo học tại Thành Quân Quán (성균관_Sungkyunkwan^Korean). Sau cuộc tranh luận Lễ Tụng (예송_Yesong^Korean) lần thứ nhất năm 1659, khi Tống Thời Liệt bị lưu đày, Quyền Thượng Hạ quyết định từ bỏ con đường quan lộ và chuyên tâm vào nghiên cứu học thuật. Ông cũng cùng người em Quyền Thượng Du học dưới sự chỉ dẫn của Tống Thời Liệt và Tống Tuấn Cát, sau này Quyền Thượng Du tiếp tục học với Quyền Thượng Hạ.

1.2. Sự nghiệp chính trị và các chức vụ

Ban đầu, Quyền Thượng Hạ tập trung vào học thuật, tránh xa các hoạt động chính trị, đặc biệt là sau cuộc tranh luận Lễ Tụng. Năm 1668, khi Tống Thời Liệt từ chức Hữu Nghị Chính (右議政^Chinese) do mâu thuẫn với phái Nam Nhân (남인_Namin^Korean), Quyền Thượng Hạ đã dâng sớ xin giữ thầy lại.

Năm 1672, ông chứng kiến Tống Tuấn Cát qua đời và để tang ba năm. Năm 1674, khi phái Tây Nhân (서인_Seoin^Korean) thất thế và các sớ cáo buộc Tống Thời Liệt liên tục được dâng lên, Quyền Thượng Hạ đã biện hộ cho thầy mình và trở về quê hương để giảng dạy.

Mặc dù ban đầu không mặn mà với quan trường, ông đã giữ nhiều chức vụ khác nhau: Cung Lăng Tham Phụng (恭陵參奉^Chinese), Thuận Lăng Tham Phụng (順陵參奉^Chinese), Nghĩa Cấm Phủ Đô Sự (義禁府都事^Chinese), Thượng Y Viện Chủ Bộ (尙衣院主簿^Chinese), Công Tào Chính Lang (工曹正郞^Chinese). Ông được bổ nhiệm làm Tư Hiến Phủ Chỉ Bình (司憲府持平^Chinese), sau đó là Chưởng Lệnh (掌令^Chinese), Chấp Nghị (執義^Chinese), Tư Nghiệp Thành Quân Quán (成均館司業^Chinese), Thị Giảng Viện Tiến Thiện (侍講院進善^Chinese) và Tông Phủ Tự Chính (宗簿寺正^Chinese).

Ông liên tục dâng sớ xin phục hồi miếu hiệu cho Triều Tiên Đoan Tông (단종_Danjong^Korean) và vinh danh các trung thần như Tử Lục Thần (사육신_Sayuksin^Korean) và Sinh Lục Thần (생육신_Saengyuksin^Korean).

Sau sự kiện Giáp Tuất Hoán Cục (갑술환국_{Gapsulhwanguk}^Korean) năm 1694, khi phái Nam Nhân sụp đổ, ông lại từ chức và chuyên tâm vào học thuật. Năm 1698, ông được thăng đặc cách lên Hộ Tào Tham Nghị (戶曹參議^Chinese), sau đó là Lại Tào Tham Nghị (吏曹參議^Chinese), kiêm nhiệm Thế Tử Thị Giảng Viện Tán Thiện (世子侍講院贊善^Chinese) và Tế Tửu Thành Quân Quán (成均館祭酒^Chinese).

Mặc dù sự kiện Vu Cổ Chi Ngục (무고의 옥_{Mugo-ui Ok}^Korean) năm 1701 củng cố quyền lực của phái Lão Luận, ông vẫn tập trung vào học thuật. Năm 1703, ông được bổ nhiệm làm Thế Tử Thị Giảng Viện Tán Thiện, và năm 1704, được đặc cách thăng Hộ Tào Tham Phán (戶曹參判^Chinese). Cùng năm, ông giữ chức Lại Tào Tham Phán và Tán Thiện. Ông từ chức năm 1705, nhưng ngay lập tức được bổ nhiệm làm Đại Tư Hiến (大司憲^Chinese), một chức vụ mà ông liên tục từ chối trong 13 năm cho đến năm 1716.

Năm 1712, ông trở thành Hán Thành Phủ Phán Doãn (漢城府判尹^Chinese) và sau đó là Lại Tào Phán Thư (吏曹判書^Chinese). Năm 1717, ông được đặc cách thăng Nghĩa Chính Phủ Tả Tán Thành (議政府左贊成^Chinese), rồi Hữu Nghị Chính (右議政^Chinese), và sau đó là Tả Nghị Chính (左議政^Chinese). Tuy nhiên, ông đã từ chức những vị trí cao nhất này. Năm 1721 (Cảnh Tông nguyên niên), ông được bổ nhiệm làm Phán Trung Xu Phủ Sự (判中樞府事^Chinese) nhưng lại dâng sớ từ chức và không nhậm chức.

1.3. Nghiên cứu học thuật và tư tưởng

Quyền Thượng Hạ là một nhân vật hàng đầu của học phái Kỳ Hồ (기호학파_Gihohakpa^Korean), kế thừa dòng học thuật từ Lý Nhị (이이_{Yi I}^Korean) và Thành Hồn (성혼_{Seong Hon}^Korean), qua Kim Trường Sinh (김장생_{Kim Jang-saeng}^Korean) và Kim Tập (김집_{Kim Jip}^Korean), đến Tống Thời Liệt. Ông kiên quyết ủng hộ thuyết "Khí phát Lý thừa Nhất Đồ thuyết" (氣發理乘一途說^Chinese) của Lý Nhị, tuyên bố đó là lý thuyết đúng đắn.

Ông đóng vai trò quan trọng trong việc khởi xướng cuộc tranh luận Hồ-Lạc (호락논변_{Horak nonbyeon}^Korean), một cuộc thảo luận trí tuệ lớn về bản tính con người (人性^Chinese) và bản tính vật chất (物性^Chinese). Khi các môn đệ của ông là Lý Gián (이간_{Yi Gan}^Korean) và Hàn Nguyên Chấn (한원진_{Han Won-jin}^Korean) tranh luận về vấn đề này, Quyền Thượng Hạ đã đứng về phía thuyết "Nhân tính Vật tính Tương Dị luận" (人性物性相異論^Chinese) của Hàn Nguyên Chấn, cho rằng bản tính con người và bản tính vật chất về cơ bản là khác nhau.

Lý do ông ủng hộ thuyết "tương dị" này dựa trên thuyết "Lý thông Khí cục" (理通氣局^Chinese) của Lý Nhị, cho rằng "Lý" (理^Chinese - nguyên lý) là phổ quát, nhưng "Khí" (氣^Chinese - khí chất) thì hữu hạn, tạo ra sự khác biệt giữa bản tính con người và bản tính vật chất. Ông tin rằng bản tính con người phải kiểm soát bản tính vật chất. Quan điểm này nhằm phân biệt và bảo vệ bản tính con người khỏi bản năng động vật, dẫn đến một sự khám phá siêu hình học sâu sắc hơn về "Lý" và "Khí" trong Tân Khổng giáo Triều Tiên. Tuy nhiên, cuộc tranh luận này cũng góp phần chia học phái Kỳ Hồ thành các phái Hồ Luận (호론_Horon^Korean) và Lạc Luận (낙론_Nakron^Korean).

Ông cũng nỗ lực thúc đẩy không khí học thuật và khuyến khích đọc sách, thậm chí in các bản dịch tiếng Hàn của "Tứ Tự Tiểu Học" (四字小學^Chinese) và "Tứ Thư Tam Kinh" (四書三經^Chinese) cho phụ nữ, chịu ảnh hưởng từ Tống Thời Liệt.

1.4. Quan hệ với thầy và những người cùng thời

Quyền Thượng Hạ có những mối quan hệ phức tạp với các học giả cùng thời, đặc biệt là với thầy mình và những người đối lập.

• Với các thầy:
  • Tống Thời Liệt: Quyền Thượng Hạ là đệ tử tin cậy nhất và người kế nhiệm được Tống Thời Liệt chỉ định. Ông thường được gọi là "người kế thừa học thuật của sư môn". Ông đã đồng hành cùng Tống Thời Liệt trong chuyến đi cuối cùng từ Quang Dương đến Trịnh Ếp, nơi Tống Thời Liệt bị xử tử vào năm 1689. Tống Thời Liệt đã trao quần áo và sách của mình cho Quyền Thượng Hạ, đồng thời dặn dò ông phải giữ vững "Tôn Chu Đại Nghĩa" (尊周大義^Chinese - đại nghĩa tôn thờ nhà Minh) và luôn hành động theo "Trực" (直^Chinese - ngay thẳng). Quyền Thượng Hạ đã để tang Tống Thời Liệt ba năm.
  • Tống Tuấn Cát: Ông cũng học dưới sự hướng dẫn của Tống Tuấn Cát và có mặt khi thầy qua đời vào năm 1672, sau đó để tang ba năm.

  

  • Xung đột với những người cùng thời:
    • Doãn Trưng: Ban đầu, Quyền Thượng Hạ có mối quan hệ với Doãn Trưng, người cũng là môn đệ của Tống Thời Liệt. Tuy nhiên, mối quan hệ của họ xấu đi đáng kể do cuộc tranh luận "Hoài Ni Thị Phi" (회니시비_{Hweni Sibi}^Korean), xuất phát từ những bất đồng giữa Tống Thời Liệt và Doãn Trưng về bia mộ của Doãn Tuyên Cử (윤선거_{Yun Seon-geo}^Korean) và việc tiếp nhận lời chia buồn của Doãn Hưu (윤휴_{Yun Hyu}^Korean). Quyền Thượng Hạ kiên quyết đứng về phía Tống Thời Liệt, tuyên bố cắt đứt tình bạn với Doãn Trưng và coi ông là kẻ thù. Mối thù này càng sâu sắc trong cuộc tranh luận về quyền tác giả của "Gia Lễ Nguyên Lưu" (가례원류_{Garye Wonryu}^Korean) vào năm 1715. Trong lời tựa, Quyền Thượng Hạ đã gán tác phẩm này hoàn toàn cho Du Khải, mâu thuẫn với tuyên bố của Doãn Trưng rằng cha ông, Doãn Tuyên Cử, cũng là một tác giả. Quyền Thượng Hạ kịch liệt tấn công Doãn Trưng, buộc tội ông phản bội thầy. Ông thậm chí còn ghi trong bia mộ của Tống Thời Liệt rằng những bất hạnh của Tống là "do Doãn Trưng, Doãn Hưu và Hứa Mục (허목_{Heo Mok}^Korean) bịa đặt vì động cơ ích kỷ", dẫn đến những phản đối mạnh mẽ từ các học giả phái Thiếu Luận (소론_Soron^Korean).
    • Doãn Hưu và Hứa Mục: Quyền Thượng Hạ có mối thù sâu sắc với các đối thủ chính trị của Tống Thời Liệt là Doãn Hưu và Hứa Mục, thường xuyên gọi họ bằng những từ ngữ miệt thị như "kẻ phản bội" (적휴, 참적) và "đồ độc" (독물, 흉목) trong cả văn bản riêng tư và chính thức. Ông tin chắc rằng họ đã âm mưu gây ra cái chết của Tống Thời Liệt.
    • Phác Thế Đường: Quyền Thượng Hạ cũng xung đột với Phác Thế Đường, đặc biệt là về tác phẩm "Tứ Biện Lục" (사변록_Sabyeonrok^Korean) của Phác, trong đó đưa ra những cách giải thích độc lập về Tứ Thư Ngũ Kinh, khác với các chú giải của Chu Hi. Quyền Thượng Hạ đã lãnh đạo phái Lão Luận lên án Phác Thế Đường là "kẻ dị giáo" (사문난적 - kẻ phá hoại đạo Khổng). Ông cũng chỉ trích bia mộ của Lý Cảnh Thạch (이경석_{Yi Gyeong-seok}^Korean), do Phác Thế Đường viết, có những lời phê phán Tống Thời Liệt, dẫn đến xung đột sâu sắc hơn.
    • Với các học giả khác: Ông duy trì liên lạc với các học giả nổi tiếng như Lý Đoan Hạ (이단하_{Yi Dan-ha}^Korean), Phác Thế Sái (박세채_{Park Se-chae}^Korean) và Kim Xương Hiệp (김창협_{Kim Chang-hyeop}^Korean).

1.5. Các hoạt động và thành tựu chính

Quyền Thượng Hạ đã có những đóng góp quan trọng trong cả lĩnh vực chính trị và học thuật, đặc biệt là trong việc bảo tồn và phát huy di sản của thầy mình.

• Thành lập Vạn Đông Miếu và Đại Báo Đàn: Theo di nguyện của Tống Thời Liệt trước khi qua đời, Quyền Thượng Hạ đã cho xây dựng Vạn Đông Miếu (만동묘_Mandongmyo^Korean, 萬東廟^Chinese) tại Hoa Dương Động (華陽洞^Chinese), Thanh Châu. Ngôi miếu này được dùng để thờ phụng các hoàng đế nhà Minh là Minh Thần Tông (神宗^Chinese) và Minh Tư Tông (毅宗^Chinese, Sùng Trinh Đế), biểu tượng cho "Tôn Chu Đại Nghĩa" (尊周大義^Chinese - đại nghĩa tôn thờ nhà Minh) vì sự giúp đỡ của họ trong Nhâm Thìn Oa Loạn (임진왜란_{Imjin Waeran}^Korean). Ông cũng giám sát việc xây dựng Đại Báo Đàn (대보단_Daebodan^Korean, 大報壇^Chinese) theo lệnh đặc biệt của Triều Tiên Túc Tông (숙종_Sukjong^Korean) để tưởng niệm các binh sĩ nhà Minh đã chiến đấu trong cuộc chiến.
• Bảo tồn di sản của Tống Thời Liệt: Ông dành phần lớn cuộc đời sau này để truyền bá các giáo huấn của Tống Thời Liệt và xuất bản các tác phẩm của thầy, đáng chú ý là "Hàn Thủy Trai Tập". Ông tự coi mình là người kế thừa trực tiếp về mặt học thuật và tư tưởng của Tống Thời Liệt.
• Lãnh đạo phái Lão Luận: Với tư cách là lãnh tụ thứ hai của phái Lão Luận, ông đã củng cố nền tảng tư tưởng của phái này, đặc biệt bằng cách ủng hộ các lý thuyết của Lý Nhị và tham gia vào cuộc tranh luận Hồ-Lạc, điều này đã định hình cục diện trí tuệ của phái Lão Luận dù gây ra những chia rẽ nội bộ.
• Đóng góp giáo dục: Ông tích cực giảng dạy và đào tạo nhiều môn đệ, góp phần đáng kể vào sự phát triển trí tuệ của thế hệ học giả Triều Tiên tiếp theo.

1.6. Cuộc sống ẩn dật và đào tạo hậu học

Sau những biến động chính trị, đặc biệt là Giáp Tuất Hoán Cục (1694) và Vu Cổ Chi Ngục (1701), Quyền Thượng Hạ phần lớn rút lui khỏi đời sống chính trị tích cực, chọn cuộc sống ẩn dật tại các vùng núi Thanh Phong và Hoàng Giang.

Ông chuyên tâm vào nghiên cứu học thuật sâu sắc, hiệu đính và dịch các tác phẩm của Trình Hạo (程顥^Chinese) và Chu Hi (朱熹^Chinese), đồng thời tập trung vào việc giáo dục thế hệ kế cận. Ông đã thu hút hàng trăm môn đệ. Trong số các học trò nổi bật nhất của ông có Hàn Nguyên Chấn, Lý Gián, Doãn Phượng Cửu (윤봉구_{Yun Bong-gu}^Korean, 尹鳳九^Chinese), Lý Di Căn (이이근_{Yi I-geun}^Korean, 李颐根^Chinese), Huyền Thượng Bích (현상벽_{Hyeon Sang-byeok}^Korean, 玄尙璧^Chinese), Thôi Trưng Hậu (최징후_{Choe Jing-hu}^Korean, 崔徵厚^Chinese), Thái Chi Hồng (채지홍_{Chae Ji-hong}^Korean, 蔡之洪^Chinese) và Thành Vãn Chưng (성만징_{Seong Man-jing}^Korean, 成晩徵^Chinese), họ được gọi chung là "Giang Môn Bát Học Sĩ" (강문팔학사_{Gangmun Palhaksa}^Korean, 江門八學士^Chinese).

Dòng học thuật của ông tiếp tục thông qua các học giả như Lý Gián, Hàn Nguyên Chấn, Hồng Khải Hi (홍계희_{Hong Gye-hui}^Korean, 洪啓禧^Chinese), Lý Tài (이재_{Yi Jae}^Korean, 李在^Chinese) và Lâm Thánh Chu (임성주_{Im Seong-ju}^Korean, 任聖周^Chinese). Mặc dù có ảnh hưởng lớn, các môn đệ trực tiếp của ông không hoàn toàn chiếm ưu thế trong cục diện chính trị, thường bị phái Lão Luận có liên hệ với ngoại thích gạt ra rìa.

1.7. Cuối đời và cái chết

Ngay cả trong những năm cuối đời, Quyền Thượng Hạ vẫn kiên quyết từ chối các chức vụ cao trong chính phủ, bao gồm các lần bổ nhiệm làm Đại Tư Hiến (từ 1705 đến 1716) và Phán Trung Xu Phủ Sự vào năm 1721.

Năm 1717, trong khi đang dưỡng bệnh tại suối nước nóng Ôn Dương, ông bất ngờ được bổ nhiệm làm Hữu Nghị Chính. Ông lập tức trở về nhà ở Quế Sơn để dâng sớ từ chức. Tuy nhiên, Triều Tiên Túc Tông đã đặc biệt ưu ái, thúc giục ông chấp nhận chức vụ. Quyền Thượng Hạ cuối cùng đã gặp nhà vua, khuyên ông trị vì bằng "Trực" (ngay thẳng) và giữ vững "Xuân Thu Đại Nghĩa" (春秋大義^Chinese - đại nghĩa của Kinh Xuân Thu) như ý nguyện của Triều Tiên Hiếu Tông (효종_Hyojong^Korean). Ông cũng khuyên nhà vua đã lớn tuổi đừng lơ là việc nước. Ngay sau đó, ông lại từ chức và trở về quê hương, thậm chí từ chối một lần thăng chức Tả Nghị Chính.

Ông chứng kiến cái chết của con trai mình, Quyền Úc, vào năm 1717.

Quyền Thượng Hạ qua đời vào ngày 2 tháng 9 năm 1721, hưởng thọ 80 tuổi. Khi ông mất, nhiều học sinh Thành Quân Quán và hàng trăm môn đệ của ông đã tập trung để tang. Thụy hiệu của ông là Văn Thuần.

Ông được an táng tại thôn Tôn Động, xã Đông Lương, thành phố Trung Châu (충주시_Chungju^Korean), tỉnh Trung Thanh Bắc (충청북도_{Chungcheongbuk-do}^Korean), với mộ của con trai ông, Quyền Úc, nằm gần đó.