1. Thời niên thiếu và Bối cảnh
Cuộc đời ban đầu của Odo, cũng như tổ tiên và dân tộc của ông, vẫn còn nhiều bí ẩn. Ông là một nhân vật quan trọng đã kế thừa và củng cố quyền lực tại Công quốc Aquitaine.
1.1. Xuất thân và Gia phả
Có nhiều giả thuyết về nguồn gốc của Odo. Một giả thuyết cho rằng ông có nguồn gốc La Mã vì các nhà biên niên sử Frankish đương thời gọi cha ông là "người La Mã thù địch". Theo các ghi chép khác, Odo là cháu nội của Charibert II, vua xứ Aquitaine thuộc Triều đại Merovingian. Mặc dù cha ông, Boggis, là con ngoài giá thú, nhưng mẹ của Odo, Oda của Frank (Merovingian), lại là con gái của Chlothar II, một vị vua Merovingian khác, khiến ông có mối liên hệ chặt chẽ với triều đại này qua cả hai dòng.
Một số Công tước xứ Aquitaine khác cũng được đề xuất là cha của Odo, bao gồm Bertrand hoặc Lupus I của Aquitaine. Theo văn bản Charte d'Alaon (một văn bản được cho là không đáng tin cậy), Hubertus là một trong những anh em của Odo.
1.2. Kế vị Ngai vàng Công tước
Odo có thể đã kế vị ngai vàng công tước sớm nhất là vào năm 679, đây là ngày có thể Lupus I qua đời, hoặc vào năm 688. Các ngày khác cũng được đề xuất, bao gồm năm 692, nhưng chắc chắn ông đã nắm quyền kiểm soát hoàn toàn Công quốc Aquitaine vào năm 700. Sau khi lên nắm quyền, Odo đã nỗ lực thiết lập một hệ thống tập quyền, xử lý trực tiếp các quyết định hành chính thông qua các quan chức, và tái tổ chức các cơ cấu quản lý lãnh thổ.
2. Hoạt động với tư cách Công tước Aquitaine
Trong thời kỳ cai trị của mình, Odo đã thực hiện nhiều hoạt động chính trị và quân sự quan trọng nhằm củng cố quyền lực và bảo vệ Công quốc Aquitaine.
2.1. Lãnh thổ và Quản lý
Dưới sự cai trị của Odo, Công quốc Aquitaine và Vasconia là một vương quốc rộng lớn, trải dài từ sông Loire ở phía bắc đến Dãy núi Pyrenees ở phía nam. Thủ phủ của công quốc được đặt tại Toulouse. Odo đã tập trung vào việc củng cố quyền lực trung ương, cải tổ hành chính, và tăng cường phòng thủ lãnh thổ. Ông cho tu sửa các thành trì, giảm thiểu lãng phí và tích trữ vật tư để chuẩn bị cho các cuộc chiến.
2.2. Quan hệ với Vương quốc Frank
Mối quan hệ giữa Odo và Vương quốc Frank, đặc biệt là với Charles Martel, rất phức tạp và thường xuyên biến động. Năm 715, Odo tuyên bố độc lập trong bối cảnh nội chiến đang diễn ra ở Gaul, mặc dù có lẽ ông chưa bao giờ chính thức xưng vương.
Năm 718, Odo liên minh với Chilperic II của Neustria và Ragenfrid, Thị trưởng Cung điện, những người có thể đã công nhận quyền cai trị của ông đối với Aquitaine. Họ đã cùng nhau chiến đấu chống lại Charles Martel, Thị trưởng Cung điện của Austrasia. Tuy nhiên, sau thất bại của Chilperic tại Trận Soissons (718), Odo đã phải giảng hòa với Charles bằng cách giao nộp nhà vua Neustria và kho báu của ông ta. Năm 719, Odo đã phải chấp nhận sự phụ thuộc vào Charles Martel.
Năm 731, sau khi đánh bại người Saxon, Charles Martel chuyển sự chú ý sang Aquitaine. Ông lên án liên minh của Odo với Uthman ibn Naissa và vượt sông Loire, phá vỡ hiệp ước hòa bình với Odo. Charles Martel đã cướp phá Aquitaine hai lần, chiếm cả Bourges. Odo đã giao chiến với quân Frank nhưng bị đánh bại, sau đó Charles trở về Francia.
2.3. Quan hệ với Lực lượng Hồi giáo
Odo cũng buộc phải chiến đấu với cả quân Umayyad và quân Frank, những kẻ đã xâm lược vương quốc của ông. Vào ngày 9 tháng 6 năm 721, ông đã gây ra một thất bại lớn cho Al-Samh ibn Malik al-Khawlani tại Trận Toulouse (721). Đây là trận chiến lớn đầu tiên mà lực lượng Umayyad bị đánh bại trong chiến dịch quân sự về phía bắc, cướp đi sinh mạng của hàng ngàn binh sĩ Umayyad. Chiến thắng này đã được Giáo hoàng Gregory II ca ngợi bằng những món quà, người đã tuyên bố Công tước Aquitaine là một nhà vô địch của Kitô giáo La Mã và củng cố nền độc lập của ông.
Để giúp bảo vệ biên giới của mình chống lại Umayyad, Odo đã gả con gái mình, Lampegia, cho lãnh chúa nổi loạn người Berber Uthman ibn Naissa, người được người Frank gọi là "Munuza", phó thống đốc của vùng đất sau này trở thành Catalonia.
Tuy nhiên, vào năm 731, lãnh chúa Berber Uthman ibn Naissa đã bị tấn công bởi một cuộc viễn chinh do Abdul Rahman Al Ghafiqi chỉ huy. Uthman bị đánh bại và giết chết, còn con gái của Odo bị bắt làm tù binh và gửi đến một hậu cung ở Damascus. Odo, bận rộn chống lại các cuộc tấn công của Charles Martel, đã không thể giúp đỡ đồng minh của mình.
3. Các Hoạt động Quân sự Chính
Odo Vĩ đại đã tham gia vào nhiều trận chiến quan trọng, đặc biệt là những trận chiến chống lại sự bành trướng của Vương quốc Hồi giáo Umayyad.
3.1. Trận Toulouse (721)
Vào ngày 9 tháng 6 năm 721, Odo đã giành chiến thắng quyết định trước quân Umayyad do Al-Samh ibn Malik al-Khawlani chỉ huy tại Toulouse. Trận chiến này là một cột mốc quan trọng, đánh dấu thất bại lớn đầu tiên của lực lượng Hồi giáo Umayyad trong các chiến dịch quân sự của họ về phía bắc. Hàng ngàn binh sĩ Umayyad đã thiệt mạng. Chiến thắng này đã mang lại danh tiếng vang dội cho Odo, khiến ông được Giáo hoàng Gregory II ca ngợi là người bảo vệ Kitô giáo La Mã và củng cố vị thế độc lập của Aquitaine.
3.2. Trận sông Garonne (732)
Năm 732, quân đội của Abdul Rahman Al Ghafiqi đã tấn công Vasconia, tiến về Bordeaux và cướp phá thành phố. Odo đã giao chiến với họ nhưng bị đánh bại bởi quân Umayyad gần Bordeaux. Sau thất bại này, Odo đã phải tái tổ chức các lực lượng còn lại của mình và vội vã chạy về phía bắc để cảnh báo Charles Martel về mối đe dọa sắp tới và cầu xin sự giúp đỡ trong cuộc chiến chống lại sự tiến công của người Arab-Berber. Odo đã nhận được sự hỗ trợ này đổi lại việc chấp nhận sự thống trị chính thức của người Frank.
3.3. Trận Tours (732)
Ở tuổi gần 80, Công tước Odo đã gia nhập quân đội của Charles Martel và hình thành cánh trái của quân đội Frank. Quân Umayyad và quân đội đa quốc gia do Charles chỉ huy đã tập hợp lực lượng ở đâu đó giữa Vienne và sông Clain ở phía bắc Poitiers để chuẩn bị cho Trận Tours (năm 732, hoặc có thể là 733).
Trong trận chiến này, Odo đã dẫn quân đội của mình đóng một vai trò quan trọng trong việc đánh bại quân Umayyad khi họ đột nhập vào trại chính của quân Cordoba và phóng hỏa, gây ra sự hỗn loạn và tàn phá hàng ngũ hậu quân của kẻ thù. Liên minh đã đánh bại quân Umayyad tại Trận Tours vào năm 732 và đẩy họ ra khỏi Aquitaine.
4. Đời tư và Kế vị
Thông tin về đời tư của Odo khá hạn chế, nhưng cuộc hôn nhân của con gái ông có những tác động chính trị đáng kể.
4.1. Hôn nhân và Con cái
Odo đã gả con gái mình, Lampegia, cho Uthman ibn Naissa (Munuza), một lãnh chúa Hồi giáo Berber nổi loạn, người được bổ nhiệm làm phó thống đốc của vùng đất sau này trở thành Catalonia. Cuộc hôn nhân này là một động thái chính trị nhằm củng cố biên giới của Odo chống lại các cuộc tấn công của Umayyad. Tuy nhiên, liên minh này đã không kéo dài. Năm 731, Uthman ibn Naissa bị Abdul Rahman Al Ghafiqi tấn công và giết chết. Lampegia bị bắt làm tù binh và bị đưa đến một hậu cung ở Damascus.
4.2. Kế vị
Công tước Odo thoái vị hoặc qua đời vào năm 735. Ông được kế vị bởi con trai mình, Hunald I, người tiếp tục cai trị Công quốc Aquitaine. Tuy nhiên, có khả năng Odo đã qua đời trong một tu viện nơi ông ẩn náu, có thể muộn nhất là vào năm 740.
5. Đánh giá và Di sản
Odo Vĩ đại được coi là một trong những nhân vật quan trọng trong lịch sử Aquitaine và châu Âu thời kỳ đầu Trung Cổ.
5.1. Đánh giá Sau khi qua đời
Odo được mệnh danh là "Vĩ đại" (le Grand) nhờ vào những chiến công quân sự và vai trò bảo vệ lãnh thổ của mình. Ông được Giáo hoàng Gregory II ca ngợi là "nhà vô địch của Kitô giáo La Mã" sau chiến thắng tại Toulouse, thể hiện sự công nhận rộng rãi về vai trò của ông trong việc ngăn chặn sự bành trướng của Hồi giáo vào Tây Âu. Sự nổi tiếng của Odo ở Aquitaine được chứng thực qua tác phẩm Vita Pardulfi, cho thấy ông được người dân kính trọng và coi là một nhà lãnh đạo vĩ đại. Ông được đánh giá cao vì những đóng góp tích cực trong việc bảo vệ lãnh thổ và người dân của mình khỏi các mối đe dọa bên ngoài.
5.2. Ảnh hưởng
Các hành động và di sản của Odo có ảnh hưởng sâu rộng đến lịch sử sau này. Chiến thắng của ông tại Toulouse và vai trò của ông trong Trận Tours đã góp phần quan trọng vào việc ngăn chặn sự bành trướng của Umayyad vào Tây Âu, định hình lại cục diện chính trị và tôn giáo của lục địa. Tên của nhân vật vua Yon de Gascogne trong câu chuyện thế kỷ 12 The Four Sons of Aymon có lẽ là một sự biến đổi từ tên của Odo, cho thấy ảnh hưởng của ông trong văn hóa dân gian và truyền thuyết.