1. Tổng quan
Mart Poom (sinh ngày 3 tháng 2 năm 1972) là một huấn luyện viên bóng đá và cựu cầu thủ chuyên nghiệp người Estonia. Ông được xem là một trong những cầu thủ bóng đá vĩ đại nhất mọi thời đại của Estonia, nổi bật với vai trò thủ môn cho nhiều câu lạc bộ danh tiếng như Derby County, Sunderland và Arsenal, cũng như là thành viên chủ chốt của đội tuyển bóng đá quốc gia Estonia. Poom có chiều cao 195 cm và nặng 86 kg. Sự nghiệp của ông kéo dài gần hai thập kỷ, với tổng cộng 120 lần ra sân cho đội tuyển quốc gia và nhiều danh hiệu cá nhân cao quý, bao gồm sáu lần giành giải "Cầu thủ bóng đá Estonia của năm" và được vinh danh là "Cầu thủ Vàng" của UEFA. Hiện tại, ông là huấn luyện viên thủ môn cho đội tuyển quốc gia Estonia.
2. Thời thơ ấu và học vấn
Mart Poom sinh ra tại thủ đô Tallinn, Estonia và lớn lên ở khu vực Mustamäe. Ông đã thể hiện sự xuất sắc trong học tập khi tốt nghiệp trường Trung học Tallinn số 49 với huy chương vàng. Sau đó, ông theo học tại Đại học Công nghệ Tallinn, nhưng không hoàn thành chương trình học của mình, mà thay vào đó tập trung hoàn toàn vào sự nghiệp bóng đá. Quyết định này đã mở đường cho một trong những sự nghiệp thủ môn thành công nhất trong lịch sử bóng đá Estonia.
3. Sự nghiệp cầu thủ
Mart Poom có một sự nghiệp cầu thủ kéo dài và thành công, bao gồm thời gian thi đấu cho nhiều câu lạc bộ ở các giải đấu khác nhau và là một trụ cột không thể thiếu của đội tuyển quốc gia Estonia.
3.1. Sự nghiệp câu lạc bộ
Sự nghiệp câu lạc bộ của Mart Poom bắt đầu từ quê nhà Estonia, sau đó mở rộng ra các giải đấu ở Phần Lan, Thụy Sĩ và đặc biệt là Anh Quốc, nơi ông đã tạo dựng được tên tuổi của mình.
3.1.1. Giai đoạn đầu và những chuyến đi nước ngoài
Poom bắt đầu sự nghiệp bóng đá tại Tallinna Lõvid (Tallinna LõvidSư tử của TallinnEstonian) trước khi chuyển đến câu lạc bộ Sport Tallinn thuộc Giải hạng Hai Liên Xô vào năm 1989. Năm 1992, ông gia nhập câu lạc bộ KuPS của Veikkausliiga Phần Lan, nhưng chỉ thi đấu 9 trận trước khi trở lại Estonia. Sau đó, ông ký hợp đồng với câu lạc bộ Flora tại Meistriliiga, đội bóng kế nhiệm của Lõvid.
Vào ngày 1 tháng 8 năm 1993, Poom rời Flora để chuyển đến Wil thuộc Nationalliga B của Thụy Sĩ, với mức phí chuyển nhượng được báo cáo là 128.00 K GBP. Một năm sau, vào ngày 4 tháng 8 năm 1994, Poom chuyển đến Anh và ký hợp đồng với câu lạc bộ Portsmouth thuộc Giải hạng Nhất với mức phí chuyển nhượng là 170.00 K GBP. Ông chỉ ra sân 4 trận tại giải đấu cho Portsmouth. Năm 1995, Poom trở lại câu lạc bộ cũ Flora theo hợp đồng cho mượn, nơi ông đã phá kỷ lục của câu lạc bộ khi giữ sạch lưới trong 756 phút liên tiếp.
3.1.2. Derby County
Vào ngày 26 tháng 3 năm 1997, Mart Poom gia nhập Derby County với mức phí chuyển nhượng khoảng 595.00 K GBP. Sự chuyển nhượng này diễn ra sau màn trình diễn ấn tượng của ông cho đội tuyển Estonia, đặc biệt là trận hòa 0-0 trước Scotland trong một trận đấu được sắp xếp lại ở Monaco.
Ông có trận ra mắt Premier League vào ngày 5 tháng 4 năm 1997, trong trận đấu với Manchester United mà Derby thắng 3-2 trên sân khách Old Trafford. Điều này biến ông trở thành cầu thủ Estonia đầu tiên thi đấu tại Premier League. Poom nhanh chóng trở thành một trong những cầu thủ được người hâm mộ yêu thích tại câu lạc bộ. Người hâm mộ thường hô vang "Pooom" trước các trận đấu, tạo ra một không khí đặc trưng. Ông được vinh danh là "Cầu thủ xuất sắc nhất năm của Derby County" trong mùa giải 1999-2000. Đến năm 2022, Poom tiếp tục được người hâm mộ Derby County bầu chọn là cầu thủ xuất sắc nhất thập kỷ 2000 của câu lạc bộ, khẳng định tầm ảnh hưởng lâu dài của ông tại đây.
3.1.3. Sunderland
Vào ngày 18 tháng 11 năm 2002, sau khi Derby County xuống hạng Giải hạng Nhất ở mùa giải 2001-02, Poom gia nhập Sunderland theo dạng cho mượn. Đến ngày 10 tháng 1 năm 2003, bản hợp đồng được mua đứt với mức phí chuyển nhượng 3.19 M GBP.
Vào ngày 20 tháng 9 năm 2003, Poom đã ghi một bàn thắng đáng nhớ cho Sunderland khi đánh đầu gỡ hòa ở phút thứ 90 trong trận đấu với câu lạc bộ cũ Derby County tại Pride Park. Bàn thắng này được bình luận viên mô tả là "bàn thắng đẹp nhất từng được ghi bởi một thủ môn ở phút thứ 90 trong trận đấu đầu tiên chống lại câu lạc bộ cũ của anh ấy", và được cả hai nhóm người hâm mộ cổ vũ.
Sự nghiệp của Poom tại Sunderland bị ảnh hưởng bởi một số chấn thương, buộc ông phải ngồi ngoài phần lớn mùa giải 2004-05. Dù vậy, ông vẫn có 11 lần ra sân ở giải đấu khi Sunderland giành chức vô địch Football League Championship (hạng nhất Anh) mùa giải đó.
3.1.4. Arsenal
Vào ngày 31 tháng 8 năm 2005, Mart Poom được Arsenal ký hợp đồng theo dạng cho mượn để dự phòng tạm thời cho Jens Lehmann và Manuel Almunia. Bản hợp đồng này được chuyển thành mua đứt vào ngày 23 tháng 1 năm 2006.
Tại Arsenal, Poom là thủ môn lựa chọn thứ ba và không ra sân một trận nào trong mùa giải 2005-06. Tuy nhiên, ông đã trở thành cầu thủ Estonia đầu tiên nhận huy chương á quân UEFA Champions League sau khi Arsenal thua Barcelona trong Chung kết UEFA Champions League 2006. Dù không thi đấu hay có mặt trên băng ghế dự bị trong trận chung kết, Poom vẫn có tên trong danh sách 25 cầu thủ được đăng ký thi đấu ở châu Âu của Arsenal và do đó nhận được huy chương bạc.
Ông có trận ra mắt cho Arsenal vào ngày 8 tháng 11 năm 2006 trong trận đấu Cúp Liên đoàn với Everton, vào sân thay thế Manuel Almunia bị chấn thương ở hiệp một. Arsenal đã giành chiến thắng 1-0 nhờ bàn thắng của Emmanuel Adebayor. Lần ra sân đầu tiên và duy nhất của ông cho Arsenal tại Premier League diễn ra vào ngày cuối cùng của mùa giải 2006-07, trong trận hòa 0-0 với câu lạc bộ cũ Portsmouth.
3.1.5. Watford
Vào ngày 26 tháng 5 năm 2007, Poom ký hợp đồng với Watford, đội bóng vừa xuống hạng từ Premier League, với mức phí không được tiết lộ. Ông bắt đầu mùa giải mới với tư cách thủ môn số một của Watford, nhưng sau đó đã mất vị trí vào tay Richard Lee.
Poom trở lại đội hình chính vào đầu mùa giải 2008-09, nhưng không may bị trật khớp vai trong trận đấu với Reading vào ngày 20 tháng 9 năm 2008, khiến ông phải nghỉ thi đấu phần lớn mùa giải. Mặc dù ông đã trở lại tập luyện trước khi mùa giải kết thúc, nhưng ông không được xem xét cho đội một và hợp đồng của ông, lẽ ra sẽ kết thúc vào tháng 6, đã được thanh lý vào ngày 30 tháng 4 năm 2009.
3.2. Sự nghiệp quốc tế
Mart Poom có trận ra mắt quốc tế cho đội tuyển bóng đá quốc gia Estonia vào ngày 3 tháng 6 năm 1992, trong trận hòa lịch sử 1-1 với Slovenia. Đây là trận đấu chính thức đầu tiên của Estonia kể từ khi giành lại độc lập và cũng là trận đấu đầu tiên trong lịch sử của Slovenia.
Vào tháng 11 năm 2003, Liên đoàn bóng đá Estonia đã vinh danh Poom là "Cầu thủ vĩ đại nhất của Estonia trong 50 năm qua" trong khuôn khổ giải thưởng "Cầu thủ Vàng" của UEFA Jubilee Awards. Poom kết thúc sự nghiệp quốc tế của mình bằng một trận đấu tri ân vào ngày 10 tháng 6 năm 2009, sau trận hòa giao hữu 0-0 với Bồ Đào Nha tại Tallinn. Tổng cộng, ông đã có 120 lần ra sân cho đội tuyển Estonia và giữ sạch lưới trong 31 trận đấu. Ông cũng từng đảm nhận vai trò đội trưởng của đội tuyển trong một thời gian dài.
4. Sự nghiệp huấn luyện
Sau khi giải nghệ sự nghiệp cầu thủ, Mart Poom đã chuyển sang vai trò huấn luyện viên. Ông bắt đầu sự nghiệp huấn luyện viên thủ môn tại Arsenal, nơi ông từng thi đấu. Từ năm 2008, ông đảm nhiệm vai trò huấn luyện viên thủ môn cho đội tuyển quốc gia Estonia, vị trí mà ông vẫn đang nắm giữ cho đến hiện tại.
5. Đời tư
Mart Poom kết hôn với vợ mình, Lissel, và họ có ba người con trai: Markus Poom, Andreas và Patrick. Markus Poom cũng nối nghiệp cha trở thành một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp. Trong khi đó, Andreas Poom lại theo đuổi con đường nghệ thuật với vai trò một nghệ sĩ âm nhạc.
6. Thành tích và danh hiệu
Mart Poom đã đạt được nhiều thành tích và danh hiệu trong suốt sự nghiệp cầu thủ của mình, cả ở cấp độ câu lạc bộ lẫn cá nhân.
- Câu lạc bộ
- Sunderland
- Giải vô địch bóng đá Anh: 2004-05
- Arsenal
- Á quân Cúp Liên đoàn Anh: 2006-07
- Á quân UEFA Champions League: 2005-06
- Cá nhân
- Cầu thủ bóng đá Estonia của năm: 1993, 1994, 1997, 1998, 2000, 2003
- Cầu thủ xuất sắc nhất năm của Derby County: 1999-2000
- UEFA Jubilee Awards - Cầu thủ Estonia vĩ đại nhất trong 50 năm qua (Cầu thủ Vàng): 2003
- Huân chương Ngôi sao Trắng, hạng 4
- Sunderland
7. Thống kê sự nghiệp
7.1. Thống kê cấp câu lạc bộ
| Câu lạc bộ | Mùa giải | Giải vô địch quốc gia | Cúp quốc gia | Cúp Liên đoàn | Châu lục | Khác | Tổng cộng | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Giải đấu | Số trận | Bàn thắng | Số trận | Bàn thắng | Số trận | Bàn thắng | Số trận | Bàn thắng | Số trận | Bàn thắng | Số trận | Bàn thắng | |||
| Lõvid/Flora | 1988 | Giải vô địch bóng đá Estonia 1988 | 20 | 0 | - | - | 20 | 0 | |||||||
| Sport Tallinn | 1989 | Giải hạng hai Liên Xô 1989 | 33 | 0 | - | - | 33 | 0 | |||||||
| 1990 | Giải Vô địch Baltic 1990 | 26 | 0 | - | - | 26 | 0 | ||||||||
| Tổng cộng | 59 | 0 | - | - | 59 | 0 | |||||||||
| KuPS | 1992 | Veikkausliiga | 9 | 0 | - | - | 9 | 0 | |||||||
| Flora | 1992-93 | Meistriliiga | 11 | 0 | - | - | 11 | 0 | |||||||
| 1993-94 | Meistriliiga | 11 | 0 | - | - | 11 | 0 | ||||||||
| Tổng cộng | 22 | 0 | - | - | 22 | 0 | |||||||||
| Wil | 1993-94 | Nationalliga B | 13 | 0 | - | - | 13 | 0 | |||||||
| Portsmouth | 1994-95 | Giải hạng Nhất | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 0 | 0 | ||
| 1995-96 | Giải hạng Nhất | 4 | 0 | 0 | 0 | 3 | 0 | - | 0 | 0 | 7 | 0 | |||
| Tổng cộng | 4 | 0 | 0 | 0 | 3 | 0 | - | 0 | 0 | 7 | 0 | ||||
| Flora (cho mượn) | 1995-96 | Meistriliiga | 7 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 0 | 0 | 7 | 0 | ||
| 1996-97 | Meistriliiga | 12 | 0 | 0 | 0 | - | 2 | 0 | 0 | 0 | 14 | 0 | |||
| Tổng cộng | 19 | 0 | 0 | 0 | - | 2 | 0 | 0 | 0 | 21 | 0 | ||||
| Derby County | 1996-97 | Premier League | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 4 | 0 | ||
| 1997-98 | Premier League | 36 | 0 | 2 | 0 | 3 | 0 | - | 0 | 0 | 41 | 0 | |||
| 1998-99 | Premier League | 17 | 0 | 2 | 0 | 3 | 0 | - | 0 | 0 | 22 | 0 | |||
| 1999-2000 | Premier League | 28 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 29 | 0 | |||
| 2000-01 | Premier League | 33 | 0 | 2 | 0 | 4 | 0 | - | 0 | 0 | 39 | 0 | |||
| 2001-02 | Premier League | 15 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 16 | 0 | |||
| 2002-03 | Giải hạng Nhất | 13 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | - | 0 | 0 | 15 | 0 | |||
| Tổng cộng | 146 | 0 | 8 | 0 | 12 | 0 | - | 0 | 0 | 166 | 0 | ||||
| Sunderland | 2002-03 | Premier League | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 4 | 0 | ||
| 2003-04 | Giải hạng Nhất | 43 | 1 | 6 | 0 | 1 | 0 | - | 2 | 0 | 52 | 1 | |||
| 2004-05 | Championship | 11 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | - | 0 | 0 | 12 | 0 | |||
| Tổng cộng | 58 | 1 | 6 | 0 | 2 | 0 | - | 2 | 0 | 68 | 1 | ||||
| Arsenal | 2005-06 | Premier League | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| 2006-07 | Premier League | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | ||
| Tổng cộng | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | |||
| Watford | 2007-08 | Championship | 12 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 12 | 0 | ||
| 2008-09 | Championship | 7 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 7 | 0 | |||
| Tổng cộng | 19 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | - | 0 | 0 | 19 | 0 | ||||
| Tổng sự nghiệp | 370 | 1 | 14 | 0 | 18 | 0 | 2 | 0 | 2 | 0 | 406 | 1 | |||
7.2. Thống kê cấp đội tuyển quốc gia
| Đội tuyển quốc gia | Năm | Số trận | Bàn thắng |
|---|---|---|---|
| Estonia | 1992 | 5 | 0 |
| 1993 | 14 | 0 | |
| 1994 | 8 | 0 | |
| 1995 | 7 | 0 | |
| 1996 | 12 | 0 | |
| 1997 | 12 | 0 | |
| 1998 | 5 | 0 | |
| 1999 | 6 | 0 | |
| 2000 | 7 | 0 | |
| 2001 | 3 | 0 | |
| 2002 | 7 | 0 | |
| 2003 | 11 | 0 | |
| 2004 | 4 | 0 | |
| 2005 | 1 | 0 | |
| 2006 | 6 | 0 | |
| 2007 | 8 | 0 | |
| 2008 | 3 | 0 | |
| 2009 | 1 | 0 | |
| Tổng cộng | 120 | 0 | |
8. Di sản và sự công nhận
Mart Poom được rộng rãi coi là một trong những cầu thủ bóng đá vĩ đại nhất mọi thời đại của Estonia. Với 120 lần ra sân cho đội tuyển quốc gia, ông là một biểu tượng và là một anh hùng trong lòng người hâm mộ bóng đá Estonia. Poom đã sáu lần được vinh danh là "Cầu thủ bóng đá Estonia của năm", đứng thứ hai về số lần nhận giải thưởng này.
Một trong những vinh dự cao quý nhất của ông là được Liên đoàn bóng đá Estonia công nhận là "Cầu thủ Vàng" của đất nước vào tháng 11 năm 2003, trong khuôn khổ UEFA Jubilee Awards, đánh dấu ông là cầu thủ vĩ đại nhất của Estonia trong 50 năm qua. Tại câu lạc bộ Derby County, nơi ông đã có những đóng góp quan trọng, Poom không chỉ là cầu thủ xuất sắc nhất mùa giải 1999-2000 mà còn được bầu chọn là cầu thủ xuất sắc nhất thập kỷ 2000 của câu lạc bộ vào năm 2022, thể hiện sự mến mộ và kính trọng lâu dài từ người hâm mộ. Bàn thắng gỡ hòa đáng kinh ngạc của ông ở phút cuối cho Sunderland trước chính Derby County cũng là một khoảnh khắc biểu tượng, được cả hai phía người hâm mộ tán thưởng. Sự nghiệp của Poom không chỉ nổi bật về thành tích mà còn về tầm ảnh hưởng của ông đối với bóng đá Estonia, truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ cầu thủ sau này.
