1. Tổng quan
Jean d'Orléans, Bá tước Dunois (sinh ngày 23 tháng 11 năm 1402 - mất ngày 24 tháng 11 năm 1468), thường được biết đến với biệt danh "Kẻ mồ côi của Orléans" hay "Con hoang của Orléans" (bâtard d'OrléansFrench), là một nhà lãnh đạo quân sự và quý tộc Pháp nổi bật trong Chiến tranh Trăm năm. Ông là con ngoài giá thú của Louis I, Công tước Orléans và tình nhân của ông, Mariette d'Enghien. Biệt danh "Kẻ mồ côi của Orléans" không mang ý nghĩa miệt thị mà ngược lại, nó khẳng định địa vị cao quý của ông như một người anh em họ gần gũi với nhà vua và là người đứng đầu thực tế của Nhà Orléans trong suốt thời gian anh trai cùng cha khác mẹ của ông bị giam cầm. Dunois đóng vai trò then chốt trong nhiều chiến dịch quan trọng, đặc biệt là Cuộc vây hãm Orléans cùng với Jeanne d'Arc, và sau này giữ các tước vị Bá tước Dunois và Bá tước Longueville. Sự nghiệp của ông bao gồm nhiều chiến thắng quân sự và sự tham gia tích cực vào các vấn đề chính trị đầy biến động của nước Pháp.
2. Tiểu sử và Bối cảnh
Jean de Dunois có xuất thân là con ngoài giá thú của Louis I, Công tước Orléans, và được nuôi dưỡng tại triều đình Pháp, nơi ông sớm tham gia vào các hoạt động quân sự và chính trị ban đầu.
2.1. Sinh và Cha mẹ
Jean de Dunois chào đời vào ngày 23 tháng 11 năm 1402 tại Pháp. Ông là con ngoài giá thú của Louis I, Công tước Orléans, con trai của Vua Charles V của Pháp, và tình nhân của Louis, Mariette d'Enghien. Năm 1407, khi Jean mới năm tuổi, cha ông, Louis I, Công tước Orléans, đã bị ám sát. Tám năm sau, vào năm 1415, người anh trai cùng cha khác mẹ của ông, Charles, Công tước Orléans, bị quân Anh bắt làm tù binh trong Trận Agincourt. Charles bị giam cầm ở Anh suốt hai mươi lăm năm. Điều này khiến Jean trở thành người đàn ông trưởng thành duy nhất đại diện cho Nhà Orléans, đặt gánh nặng trách nhiệm đáng kể lên vai ông từ khi còn rất trẻ.

2.2. Nuôi dưỡng và Hoạt động ban đầu
Sau vụ ám sát cha và việc anh trai bị bắt làm tù binh, Jean được đưa vào triều đình Pháp. Ông được nuôi dưỡng cùng với người em họ nhỏ hơn một tuổi là Thái tử Charles (người sau này trở thành Vua Charles VII). Trong cuộc nội chiến ở Pháp dưới triều đại của Charles VI của Pháp, Jean tham gia phe Armagnac. Năm 1418, ông bị phe Burgundy bắt giữ. Sau hai năm bị giam cầm, ông được trả tự do vào năm 1420. Ngay sau khi được trả tự do, ông bắt đầu phục vụ Thái tử Charles, cống hiến hết mình cho Chiến tranh Trăm năm đang diễn ra chống lại quân Anh. Năm 1421, ông được phong tước Hiệp sĩ sau chiến thắng cùng với La Hire trước quân Anh trong Trận Baugé. Ông cũng là một Hiệp sĩ của Huân chương Nhím.
3. Sự nghiệp Quân sự
Sự nghiệp quân sự của Jean de Dunois nổi bật với sự tham gia quan trọng của ông vào Chiến tranh Trăm năm, nơi ông chứng tỏ mình là một nhà lãnh đạo tài năng và dũng cảm.
3.1. Vai trò trong Chiến tranh Trăm năm
Jean de Dunois đóng vai trò then chốt trong các giai đoạn cuối của Chiến tranh Trăm năm, liên tục chiến đấu chống lại quân Anh để phục vụ vương quyền Pháp. Ông là người có công lớn trong nhiều chiến dịch quan trọng, cuối cùng dẫn đến chiến thắng của Pháp. Khả năng chiến lược và tài lãnh đạo của ông là yếu tố sống còn giúp xoay chuyển cục diện cuộc chiến theo hướng có lợi cho Pháp.
3.2. Các chiến dịch chính và Mối quan hệ với Jeanne d'Arc
Năm 1427, Jean, cùng với Arthur de Richemont và Etienne de Vignolles (La Hire), đã thành công buộc Bá tước Warwick phải dỡ bỏ Cuộc vây hãm Montargis. Năm sau, ông bị thương trong Trận Cá trích (còn gọi là Trận Rouvray). Từ tháng 10 năm 1428, Jean de Dunois đảm nhận quyền chỉ huy phòng thủ Pháp trong Cuộc vây hãm Orléans đầy cam go. Ông cùng La Hire và Jean Poton de Xaintrailles tiến vào thành phố để lãnh đạo cuộc kháng chiến chống lại quân Anh đang vây hãm. Cuộc vây hãm kéo dài và gian khổ, nhưng một bước ngoặt đã đến vào ngày 29 tháng 4 năm 1429, khi Jeanne d'Arc tiến vào Orléans. Cùng nhau, Jean de Dunois và Jeanne d'Arc đã dẫn dắt quân Pháp giải vây thành công Orléans vào tháng 5 năm 1429.

Sau khi Orléans được giải vây, Jean de Dunois tiếp tục chiến đấu bên cạnh Jeanne d'Arc trong các chiến dịch năm 1429. Ông hợp lực với Công tước Jean II của Alençon, André de Laval, Gilles de Rais và Thống chế Arthur de Richemont, tham gia vào Trận Patay quyết định vào ngày 18 tháng 6 năm 1429, nơi quân Anh chịu thất bại nặng nề. Ông đã tham dự lễ đăng quang của Charles VII vào tháng 7 năm 1429. Ngay cả sau khi Jeanne d'Arc bị hành quyết, Dunois vẫn tiếp tục tích cực tham gia vào cuộc chiến. Năm 1432, ông hỗ trợ Thống chế Richemont tái chiếm Chartres. Năm 1436, ông đóng vai trò chủ chốt trong việc tái chiếm Paris từ tay quân Anh. Ông cũng nổi bật trong cuộc chinh phục Normandy và Guyenne vào những năm cuối của Chiến tranh Trăm năm. Năm 1449, ông dẫn đầu một lực lượng chinh phục phần lớn Normandy, bao gồm việc chiếm Rouen. Năm 1450, sau chiến thắng của Thống chế Richemont tại Trận Formigny, Dunois đã hợp lực để hoàn toàn bình định Normandy. Năm 1451, ông đã chiếm đóng Bordeaux và phần còn lại của Guyenne. Nỗ lực của quân Anh nhằm tái chiếm Guyenne đã bị chặn đứng tại Trận Castillon vào năm 1453, đánh dấu sự kết thúc thực sự của Chiến tranh Trăm năm.
4. Hoạt động Chính trị
Sự nghiệp chính trị của Jean de Dunois được đánh dấu bằng sự tham gia của ông vào các cuộc xung đột nội bộ của Pháp và mối quan hệ phức tạp với chế độ quân chủ, thường xuyên giành lại được sự ưu ái của triều đình bất chấp những giai đoạn nổi loạn.
4.1. Tham gia các cuộc xung đột nội bộ
Jean de Dunois đã tham gia vào cuộc nổi dậy Praguerie chống lại Charles VII. Cuộc nổi dậy này, diễn ra vào năm 1440, chứng kiến ông liên minh với các nhân vật như Công tước Jean II của Alençon, Công tước Charles I của Bourbon và Thái tử Louis (sau này là Vua Louis XI). Tuy nhiên, cuộc nổi dậy đã bị Thống chế Richemont dập tắt. Sau đó, vào năm 1465, ông là một trong những thủ lĩnh của Liên minh Công ích chống lại Vua Louis XI. Mặc dù có những lần nổi loạn này, ông vẫn luôn tìm cách lấy lại được sự ưu ái của triều đình. Ông cũng đã bắt giữ người đồng đội cũ của mình, Công tước Jean II của Alençon, mặc dù các cáo buộc cụ thể vẫn chưa được biết rõ.
4.2. Phục vụ Hoàng gia và Hòa giải
Bất chấp việc thỉnh thoảng tham gia vào các cuộc nổi dậy nội bộ, Jean de Dunois vẫn giữ ảnh hưởng đáng kể và liên tục phục vụ chế độ quân chủ Pháp. Ông tiếp tục phục vụ dưới thời Charles VII, thực hiện các nhiệm vụ quan trọng như đàm phán việc thoái vị của Giáo hoàng đối lập Felix V. Sau cái chết của Charles VII, ban đầu ông bày tỏ sự không hài lòng với người kế vị, Louis XI, dẫn đến việc ông tham gia Liên minh Công ích. Tuy nhiên, cuối cùng ông đã hòa giải với Louis XI, và địa vị của Nhà Orléans-Longueville đã được chính thức công nhận, củng cố vị thế chính trị của ông.
5. Danh hiệu và Tước vị
Jean de Dunois đã nắm giữ nhiều danh hiệu và tước vị trong suốt cuộc đời mình, phản ánh dòng dõi cao quý và những đóng góp đáng kể của ông.
- Đại Thị vệ Pháp: 1403 - 1468 (từ khi một tuổi)
- Lãnh chúa của Valbonnais: 1421 - 1468
- Lãnh chúa của Claix
- Bá tước Mortain: 1424 - 1425
- Tử tước Saint-Sauveur
- Bá tước Périgord: 1430 - 1439
- Bá tước Dunois: 1439 - 1468
- Bá tước Longueville: 1443 - 1468
6. Đời sống Cá nhân
Đời sống cá nhân của Jean de Dunois bao gồm hai cuộc hôn nhân và một số người con, qua đó dòng dõi của ông được tiếp nối.
6.1. Hôn nhân và Con cái
Jean de Dunois kết hôn hai lần. Cuộc hôn nhân đầu tiên của ông là với Marie Louvet vào tháng 4 năm 1422 tại Bourges. Marie Louvet qua đời vào năm 1426, và họ không có con.
Ông kết hôn lần thứ hai vào ngày 26 tháng 10 năm 1439 với Marie of Harcourt, Lãnh chúa của Parthenay, người qua đời vào năm 1464. Từ cuộc hôn nhân thứ hai này, Jean de Dunois có bốn người con:
- Jean (1443-1453)
- François I d'Orléans-Longueville (1447-1491): Ông kế thừa các tước vị Bá tước Dunois, Tancarville, Longueville và Montgomery, đồng thời là Tử tước Melun, Thị vệ Pháp, và Thống đốc Dauphiné và Normandy. Ông kết hôn với Agnès của Savoy (1445-1508) vào ngày 2 tháng 7 năm 1466. Một trong những người con của họ là Louis I d'Orléans, Công tước Longueville.
- Marie (sinh năm 1440): Bà kết hôn với Louis de la Haye, Lãnh chúa Passavant và Mortagne, vào năm 1466.
- Catherine d'Orléans (1449-1501): Bà kết hôn với Johann VII của Saarbrücken-Commercy (1430-1492), Bá tước Roucy, vào ngày 14 tháng 5 năm 1468. Họ không có con.
7. Qua đời
Jean de Dunois qua đời vào ngày 24 tháng 11 năm 1468, hưởng thọ 66 tuổi. Con trai cả của ông, François, đã kế vị tước vị Bá tước Dunois.