1. Tổng quan
Igraine là nhân vật huyền thoại quan trọng trong Truyền thuyết Arthur, được biết đến là mẹ của Vua Arthur và là vợ của Uther Pendragon. Câu chuyện về Igraine không chỉ là một phần cốt lõi trong sự ra đời của Arthur mà còn phản ánh sâu sắc các vấn đề xã hội về quyền lực, sự lừa dối, và vị thế của phụ nữ trong bối cảnh lịch sử và văn hóa thời Trung cổ. Ban đầu là vợ của Gorlois, Công tước xứ Cornwall, Igraine trở thành đối tượng của sự say mê từ Uther Pendragon, dẫn đến một cuộc chiến tranh và sự thụ thai Arthur thông qua một hành vi lừa dối có sự can thiệp của Merlin. Sau cái chết của Gorlois, bà tái hôn với Uther. Các miêu tả về Igraine đã phát triển qua nhiều văn bản khác nhau, từ những ghi chép sớm nhất của Geoffrey xứ Monmouth đến các tác phẩm sau này của Thomas Malory và các tác giả hiện đại, cho thấy sự thay đổi trong cách xã hội nhìn nhận về tình mẫu tử, sự đồng thuận và vai trò của người phụ nữ.
2. Tên gọi và các biến thể
Trong Truyền thuyết Arthur, Igraine được biết đến với nhiều tên gọi và cách viết khác nhau tùy thuộc vào ngôn ngữ và văn bản. Tên gọi phổ biến nhất là Igraine (phát âm tiếng Anh: {{lang|en|Igraine|i:|'|ɡ|r|eɪ|n}}). Trong tiếng Latin, bà được gọi là Igerna. Các văn bản tiếng Wales ghi nhận tên bà là Eigr và trong tiếng Wales Trung cổ là Eigyr. Trong tiếng Pháp, tên bà là Ygraine, với các biến thể trong Pháp cổ là Ygerne hoặc Igerne. Tác phẩm Le Morte d'Arthur của Thomas Malory sử dụng tên Ygrayne, thường được hiện đại hóa thành Igraine hoặc Igreine. Trong sử thi Parzival, bà được gọi là Arnive.
3. Gia phả và thời thơ ấu
Thông tin về gia phả và thời thơ ấu của Igraine được đề cập gián tiếp trong các văn bản Wales và các ghi chép lịch sử ban đầu, cho thấy sự phức tạp và đôi khi không nhất quán trong các mối quan hệ gia đình. Trong văn bản xứ Wales thế kỷ 11/12 Culhwch and Olwen, Igraine được nhắc đến là mẹ của Vua Arthur dù không được nêu tên cụ thể. Culhwch được cho là anh em họ của Arthur, mặc dù không rõ mối liên hệ này là qua cha ông, Cilydd (con trai của Celyddon), hay mẹ ông, Goleuddydd (con gái của Amlawdd Wledig), cũng như không rõ là qua Igraine hay cha của Arthur.
Culhwch and Olwen liệt kê một số anh em trai của mẹ Arthur, bao gồm Llysgadrudd Emys, Gwrbothu Hen, Gweir Gwrhyd Ennwir, và Gweir Paladyr Hir. Tác phẩm này cũng đề cập rằng bà có một người con trai khác tên là Gormant, với Ricca, trưởng lão của Cornwall.
Văn bản Life of St Illtud thế kỷ 12 cho biết Illtud là con trai của Rieingulid (con gái của Amlawdd Wledig) và là anh em họ của Arthur, củng cố mối liên hệ giữa Igraine, Rieingulid và Goleuddydd như ba trong số nhiều người con của Amlawdd Wledig, điều này được xác nhận trong các phả hệ sau này. Khi kết hợp với hai nguồn trước đó, Brut Dingestow gợi ý rằng mẹ của Arthur có tên là Eigyr.
Các phả hệ xứ Wales liệt kê mẹ của Eigyr là Gwen (con gái của Cunedda Wledig), và cha bà, Amlawdd Wledig, được cho là hậu duệ của Enigeus, em gái của Giuse xứ Arimathea. Khoảng năm 1400, các tu sĩ Glastonbury đã sửa đổi phả hệ để biến Vua Tàn Phế thành ông nội hoặc ông cố của Igraine thông qua Amlawdd Wledig.
4. Hôn nhân với Gorlois, Công tước xứ Cornwall
Igraine lần đầu tiên xuất hiện trong các câu chuyện với tư cách là vợ của Gorlois, Công tước xứ Cornwall. Cuộc hôn nhân này là một phần quan trọng trong bối cảnh xã hội và chính trị của Vương quốc Anh thời kỳ đầu trong Truyền thuyết Arthur. Các văn bản khác nhau cung cấp thông tin chi tiết về những người con gái của họ. Trong Le Morte d'Arthur của Thomas Malory, các con gái của Igraine với Gorlois là Elaine, Morgause và Morgan le Fay. Tuy nhiên, trong các tác phẩm khác, tên, vai trò và thậm chí số lượng các chị em cùng cha khác mẹ của Arthur có thể khác nhau, thậm chí không có ai trong Historia Regum Britanniae của Geoffrey xứ Monmouth, nơi Arthur chỉ có một em gái. Trong Brut Tysilio, Cador xứ Cornwall được cho là con trai của họ. Chronicle của John Hardyng gọi Cador là anh trai cùng mẹ khác cha của Arthur.
5. Quan hệ với Uther Pendragon và sự ra đời của Arthur
Mối quan hệ giữa Igraine và Uther Pendragon là một trong những khía cạnh gây tranh cãi và phức tạp nhất trong Truyền thuyết Arthur, đặc biệt khi xem xét các vấn đề về sự đồng thuận và lừa dối. Geoffrey xứ Monmouth mô tả Igraine là người có "sắc đẹp vượt trội hơn tất cả phụ nữ ở Britannia". Đại vương Uther Pendragon đã say mê bà và cố gắng ép buộc bà tại triều đình của mình. Igraine đã thông báo cho chồng mình là Gorlois, và họ cùng nhau rời về Cornwall mà không xin phép, điều này đã tạo cớ cho Uther Pendragon phát động chiến tranh chống lại Gorlois. Trong Brut của Layamon, Igraine "buồn bã và đau khổ trong lòng / vì quá nhiều người phải bỏ mạng vì bà".
Gorlois tiến hành chiến tranh từ Lâu đài Dimilioc nhưng đã đưa vợ mình đến nơi an toàn tại Lâu đài Tintagel. Với sự giúp đỡ của Merlin, Uther Pendragon đã biến hình thành Gorlois và có thể vào được Tintagel để thỏa mãn dục vọng của mình. Ông ta đã lừa dối Igraine để cưỡng bức bà - bà tin rằng mình đang nằm cùng chồng và đã mang thai Arthur. Chồng bà, Gorlois, đã tử trận ngay trong đêm đó. Các tài liệu sau này có sự không đồng nhất về việc Gorlois chết trước hay sau khi Arthur được thụ thai. Geoffrey không nói rõ liệu Igraine có bao giờ biết về sự lừa dối của Uther hay không. Layamon kể rằng "Uther chào Ygaerne, người vợ cao quý nhất, và gửi cho bà dấu hiệu về những gì họ đã nói trên giường; ông ta ra lệnh cho bà phải nhanh chóng từ bỏ lâu đài - không còn cách nào khác, vì chúa của bà đã chết."
Ngay sau khi Arthur chào đời, Merlin đã đưa đứa bé đi như một phần của thỏa thuận ma thuật, để lại Igraine trong nỗi mất mát và không chắc chắn về số phận của con trai mình.
Các minh họa văn học thường tập trung vào những khoảnh khắc kịch tính này, từ sự quyến rũ của Uther cho đến việc Merlin mang Arthur đi, làm nổi bật sự phức tạp trong mối quan hệ của Igraine với định mệnh.
6. Tái hôn với Uther Pendragon
Sau cái chết của Gorlois, Igraine đã tái hôn với Uther Pendragon. Theo Geoffrey xứ Monmouth, "từ ngày đó trở đi, họ sống cùng nhau như những người bình đẳng, gắn kết bởi tình yêu vĩ đại dành cho nhau". Mặc dù cuộc hôn nhân này mang lại sự ổn định cho vương quốc và hợp pháp hóa vị trí của Uther, nó vẫn đặt ra những câu hỏi về sự đồng thuận của Igraine và ảnh hưởng của các sự kiện trước đó. Cuộc hôn nhân này cũng có ý nghĩa xã hội quan trọng, củng cố quyền lực của Uther và thiết lập một dòng dõi hoàng gia mới, mặc dù được xây dựng trên nền tảng của sự lừa dối. Theo Geoffrey, Igraine cũng sinh cho Uther Pendragon một cô con gái: em gái cùng cha cùng mẹ của Arthur là Anna, người sau này là mẹ của Gawain và Mordred.
7. Cuộc sống và số phận sau này
Số phận của Igraine sau cái chết của Uther Pendragon không được thống nhất trong các văn bản Truyền thuyết Arthur, với nhiều dị bản khác nhau về cuộc đời và sự biến mất của bà. Một số câu chuyện lãng mạn cho thấy bà vẫn còn sống sau khi Uther qua đời. Trong Perceval, the Story of the Grail của Chrétien de Troyes, Igraine và con gái bà, mẹ của Gawain, được Gawain phát hiện trong một lâu đài bị mê hoặc tên là Lâu đài Kỳ diệu, sau khi ông nghĩ rằng cả mẹ và bà ngoại của mình đã qua đời từ lâu. Câu chuyện tương tự cũng xuất hiện trong Parzival của Wolfram von Eschenbach và trong Diu Crône của Heinrich von dem Türlin. Trong cả hai tác phẩm này, người ta giải thích rằng Igraine đã bị phù thủy mê hoặc lâu đài bắt cóc (và có gợi ý rằng bà đã bị bắt cóc một cách tự nguyện).
Trong Livre d'Artus của Pháp, một kết thúc thay thế chưa hoàn chỉnh cho Merlin trong Chu kỳ Vulgate của Pháp, có đề cập rằng Ygraine cư trú ẩn mình ở Corbenic, lâu đài của Chén Thánh. Đây dường như là một phiên bản của cùng một truyền thống, vì trong Lancelot-Grail muộn hơn, những phép thuật của lâu đài Chén Thánh rất giống và dường như dựa trên những phép thuật được tìm thấy trong Lâu đài Kỳ diệu của Chrétien.
Theo một số ghi chép khác, sau khi Uther qua đời, Igraine đã biến mất, mang theo vô số vàng bạc châu báu về phía bắc và xây dựng một lâu đài trên một ngọn đồi đá. Bà được mô tả là "nữ hoàng tóc bạc", dù đã lớn tuổi nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp với khuôn mặt thanh tú, mặc quần áo trắng và cài hoa trên tóc.
8. Sự tiến hóa và miêu tả trong văn học
Sự miêu tả về Igraine đã trải qua nhiều thay đổi đáng kể qua các thời kỳ và tác phẩm văn học khác nhau, phản ánh sự biến đổi trong cách các tác giả và xã hội nhìn nhận nhân vật này, đặc biệt là về vai trò của bà trong một câu chuyện đầy rẫy sự lừa dối và quyền lực.
8.1. Geoffrey xứ Monmouth và Historia Regum Britanniae
Trong tác phẩm kinh điển Historia Regum Britanniae của Geoffrey xứ Monmouth, Igerna (tên của Igraine trong tác phẩm này) được giới thiệu là vợ của Gorlois, Công tước xứ Cornwall. Geoffrey mô tả bà là người có "sắc đẹp vượt trội hơn tất cả phụ nữ ở Britannia". Uther Pendragon đã say mê bà và cố gắng ép buộc bà tại triều đình của mình, dẫn đến cuộc chiến tranh giữa Uther và Gorlois. Sau cái chết của Gorlois, Uther đã biến hình nhờ Merlin để lừa dối Igraine, dẫn đến sự thụ thai Arthur. Mặc dù sự kiện này là nền tảng cho sự ra đời của vị vua huyền thoại, Geoffrey không nói rõ liệu Igraine có bao giờ biết về sự lừa dối của Uther hay không. Sau đó, Uther Pendragon kết hôn với Igraine, và Geoffrey ghi nhận rằng "từ ngày đó trở đi, họ sống cùng nhau như những người bình đẳng, gắn kết bởi tình yêu vĩ đại dành cho nhau". Geoffrey cũng cho biết Igraine đã sinh cho Uther Pendragon một cô con gái, Anna, người sau này là mẹ của Gawain và Mordred, là em gái cùng cha cùng mẹ của Arthur.
8.2. Thomas Malory và Le Morte d'Arthur
Trong bộ sưu tập Le Morte d'Arthur của Thomas Malory, vai trò của Igraine được miêu tả chi tiết hơn về các mối quan hệ gia đình. Malory nêu rõ rằng các con gái của Igraine với Gorlois là Elaine, Morgause (được gọi là Margawse) và Morgan le Fay. Một điểm đặc biệt trong tác phẩm của Malory là việc Vua Arthur, người đã được Sir Ector nuôi dưỡng, chỉ gặp mẹ mình lần đầu tiên sau khi đã trưởng thành và trở thành vua. Điều này tạo thêm một lớp bi kịch và phức tạp cho mối quan hệ mẹ con của họ, khi Arthur phải đối mặt với sự thật về nguồn gốc của mình và những bí mật xung quanh sự ra đời của mình.
8.3. Các văn bản Trung cổ khác
Các văn bản Trung cổ khác nhau đã cung cấp nhiều biến thể và dị biệt trong miêu tả về Igraine, làm phong phú thêm hình ảnh của bà trong Truyền thuyết Arthur và thể hiện sự đa dạng trong cách diễn giải câu chuyện.
- Trong bài thơ Merlin của Robert de Boron, chồng trước của Igraine là một Công tước vô danh của Tintagel, và bà sinh cho ông hai người con gái không tên. Một người kết hôn với Vua Lot và sinh ra Gawain, Mordred, Gaheriet và Guerrehet. Người con gái thứ hai, cũng không tên trong một số dị bản nhưng đôi khi được gọi là Morgaine, kết hôn với Vua Nentres xứ Garlot. Theo Robert de Boron, Igraine qua đời trước người chồng thứ hai của mình là Uther. Một người con gái ngoài giá thú thứ ba của Công tước xứ Tintagel được gửi đến trường và học được rất nhiều, trở thành phù thủy vĩ đại Morgan Tiên Nữ (không có tài liệu Trung cổ nào khác nói rằng Morgan là con ngoài giá thú và do đó, trong phiên bản này, là chị em cùng cha khác mẹ của Arthur).
- Trong Merlin của Chu kỳ Lancelot-Grail (Vulgate), Igraine được cung cấp hai người chồng trước đó. Người chồng đầu tiên tên là Hoel (tức Gorlois) là cha của hai người con gái: mẹ của Gawain và một người con gái tên là Blasine kết hôn với Vua Nentres xứ Garlot. Sau cái chết của Hoel, Ygraine kết hôn với Công tước xứ Tintagel và sinh cho ông ba người con gái nữa: người con gái thứ ba kết hôn với một Vua Briadas và trở thành mẹ của Vua Angusel xứ Scotland (trong các văn bản hiện có khác, ông không được coi là cháu trai của Arthur), người con gái thứ tư tên là Hermesent kết hôn với Vua Urien xứ Rheged và trở thành mẹ của Ywain Vĩ đại, và người con gái thứ năm là Morgan. Trong các tài liệu khác, Ywain không phải là cháu trai của Arthur, mặc dù đôi khi ông là anh em họ của Gawain khi cha của họ được coi là anh em.
- Các câu chuyện Arthur khác cũng có những biến thể về các chị em của Arthur: Lancelot là con trai của Clarine, em gái Arthur trong Lanzelet của Ulrich von Zatzikhoven; Caradoc là con trai của em gái Arthur trong văn xuôi Lancelot; Percival là con trai của Acheflour, em gái Arthur trong truyện lãng mạn tiếng Anh Syr Percyvelle. Các câu chuyện Arthur không nhất quán với nhau, và các chị em của Arthur dường như được tạo ra theo ý muốn của bất kỳ người kể chuyện nào muốn biến một anh hùng thành cháu trai của Arthur. Survey of Cornwall (1602) của Richard Carew, dựa trên các nguồn trước đó, đề cập đến một người chị em của Arthur tên là Amy, sinh ra từ Igerna và Uther.
9. Tái diễn giải trong văn hóa đại chúng hiện đại
Igraine đã được tái diễn giải và tái hiện trong nhiều tác phẩm văn học, phim truyền hình và điện ảnh hiện đại, cho thấy sự quan tâm liên tục đến nhân vật này và khả năng thích ứng của câu chuyện với các thông điệp xã hội mới.
- Trong A Dream of Eagles của Jack Whyte, Igraine được miêu tả là con gái của Athol, một người cai trị từ Ireland. Bà được gả cho Lot, Công tước xứ Cornwall, nhưng sau đó đã trốn khỏi Lot tàn nhẫn để đến với kẻ thù không đội trời chung của ông ta, Uther Pendragon.
- Trong loạt phim truyền hình Merlin của BBC (mùa 2, tập 8: "The Sins of the Father"), Ygraine là vợ của Uther, nhưng đã qua đời nhiều năm trước khi các sự kiện của loạt phim bắt đầu. Bà không thể thụ thai, và vì vậy Uther đã cầu xin sự giúp đỡ của nữ phù thủy Nimueh để họ có thể có con. Ygraine sinh ra Arthur, nhưng vì phép thuật đã được sử dụng trong sự thụ thai của Arthur, Uther phải trả giá cho việc cầu xin một sinh mạng từ ma thuật - đó là mất đi sinh mạng của một người mà ông trân trọng không kém, chính là vợ mình. Cái chết của Igraine đã châm ngòi cho sự căm ghét và đàn áp tất cả những người sử dụng ma thuật trong vương quốc của Uther.
- Trong bộ phim King Arthur: Legend of the Sword năm 2017 của Guy Ritchie, Poppy Delevingne thủ vai Igraine, vợ của Uther.
10. Nguồn gốc tên gọi và liên hệ địa danh
Nguồn gốc từ nguyên của tên Igraine và mối liên hệ của nó với các địa danh ở Cornwall đã được khám phá bởi các nhà nghiên cứu. Henry Jenner đã gợi ý rằng Bosigran, một pháo đài trên mũi đất ở giáo xứ Zennor, Cornwall, có nghĩa là "Nơi ở của Igerna". Jenner cũng lưu ý sự gần gũi của Bosigran với Bosworlas (thuộc giáo xứ St Just), có nghĩa là "Nơi ở của Gorlois". Ông tin rằng Gorlois là một tiểu vương có thật vào thế kỷ thứ 5 hoặc thứ 6 ở Dumnonia. Những liên kết này không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về lịch sử tên gọi mà còn gợi ý về khả năng có những nền tảng địa lý và lịch sử cho các yếu tố trong Truyền thuyết Arthur.
11. Di sản và ảnh hưởng trong truyền thuyết Arthur
Igraine đóng một vai trò không thể thiếu trong Truyền thuyết Arthur, không chỉ với tư cách là mẹ của Vua Arthur mà còn là nhân vật trung tâm định hình dòng dõi và số phận của ông. Câu chuyện của bà, đặc biệt là hoàn cảnh Arthur được thụ thai thông qua sự lừa dối của Uther Pendragon và sự can thiệp của Merlin, đã đặt nền móng cho nhiều chủ đề phức tạp trong toàn bộ truyền thuyết.
Vai trò của Igraine phản ánh quan điểm xã hội về tình mẫu tử, sự đồng thuận và quyền lực, cũng như vị thế của phụ nữ trong các thời đại khác nhau. Ban đầu, bà được miêu tả như một đối tượng của dục vọng và quyền lực nam giới, với sự thụ thai Arthur diễn ra trong bối cảnh thiếu sự đồng thuận rõ ràng. Tuy nhiên, qua các thời kỳ, các tác giả đã tái diễn giải nhân vật của bà, đôi khi nhấn mạnh sự đau khổ, đôi khi là sự chấp nhận, và đôi khi là một mức độ tự chủ nhất định (như gợi ý về việc bị bắt cóc tự nguyện trong một số dị bản). Sự biến mất và cuộc sống sau này của bà trong một số câu chuyện cũng có thể được hiểu là biểu tượng cho sự rút lui khỏi thế giới đầy biến động của nam giới, hoặc một cuộc tìm kiếm sự bình yên và quyền lực cá nhân theo cách riêng.
Di sản của Igraine nằm ở việc bà là cầu nối giữa thế giới cũ và thế giới mới của Arthur, là người mang đến vị vua vĩ đại nhưng cũng là nạn nhân của những âm mưu và dục vọng. Câu chuyện của bà là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về những khía cạnh tối tăm của quyền lực và sự cần thiết của sự đồng thuận, đồng thời tôn vinh vai trò nền tảng của người mẹ trong việc định hình một trong những huyền thoại vĩ đại nhất lịch sử.