1. Cuộc đời
Cuộc đời của Gaius Claudius Glaber, một người bình dân có thể có mối liên hệ xa với gia tộc Claudius nổi tiếng, được biết đến chủ yếu qua vai trò của ông trong chiến dịch chống lại Spartacus và những thất bại quân sự thảm hại.
1.1. Bối cảnh và Sự nghiệp ban đầu
Glaber là thành viên của một gia đình bình dân La Mã. Ông có thể có mối liên hệ họ hàng xa với gia tộc quý tộc Claudii nổi tiếng. Ông là một trong tám pháp quan được bầu vào năm 73 TCN, một chức vụ cấp cao chỉ đứng sau hai quan chấp chính. Tuy nhiên, rất ít thông tin chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp ban đầu của ông. Không có ghi chép nào cho thấy ông từng được thăng cấp lên chức vụ chấp chính quan, và dường như ông cũng không có con cái.
Theo học giả cổ điển Barry S. Strauss, sự không rõ ràng của Glaber là một dấu hiệu khác cho thấy Viện Nguyên lão La Mã đã dành rất ít sự chú ý cho Spartacus vào năm 73 TCN, ban đầu đánh giá thấp tầm vóc của cuộc nổi dậy của ông. Điều này cho thấy thái độ khinh thường của La Mã đối với những người nô lệ nổi loạn, coi họ chỉ là một nhóm cướp bóc chứ không phải là một mối đe dọa quân sự nghiêm trọng.
1.2. Chiến dịch chống lại Spartacus
Vào năm 73 TCN, khoảng 70 nô lệ và đấu sĩ chủ yếu là người Thrace đã trốn thoát khỏi trường đấu sĩ ở Capua, miền nam Bán đảo Ý, và cố thủ trên Núi Vesuvius gần đó. Đây là khởi đầu của Chiến tranh Nô lệ lần thứ ba, còn được gọi là Cuộc nổi dậy của Spartacus. Gaius Claudius Glaber được Viện Nguyên lão La Mã phái đi để trấn áp cuộc nổi dậy này.
Glaber đã tập hợp một lực lượng gồm 3.000 binh sĩ. Tuy nhiên, đây không phải là quân đoàn La Mã chuyên nghiệp mà là một dân quân được tập hợp một cách "vội vàng và ngẫu nhiên". Các nhà sử học cổ điển ghi nhận rằng lực lượng này đã bị tiêu diệt vì Glaber không thể thích nghi với các chiến thuật phi chính thống của các đấu sĩ. Người La Mã lúc đó vẫn chưa coi đây là một cuộc chiến tranh mà chỉ là một cuộc đột kích của bọn cướp, vì vậy họ đã không cử các quân đoàn chính quy mà chỉ là một đội dân quân.
Quân đội của Glaber đã vây hãm những người nô lệ trên sườn Núi Vesuvius, phong tỏa con đường duy nhất dẫn ra khỏi núi. Trong tình huống này, Glaber cảm thấy hài lòng và tin rằng những người nô lệ sẽ bị bỏ đói và buộc phải đầu hàng.
1.3. Thất bại tại Núi Vesuvius
Mặc dù những người nô lệ thiếu huấn luyện quân sự bài bản, nhưng quân đội của Spartacus đã thể hiện sự thông minh và sáng tạo đáng kinh ngạc trong việc sử dụng các vật liệu sẵn có trong môi trường xung quanh. Đối mặt với vòng vây của Glaber, lực lượng của Spartacus đã làm những sợi dây và thang từ các cây nho và cây cối mọc trên sườn núi. Họ sử dụng những công cụ tự chế này để đu dây xuống một vách đá dốc đứng ở phía bên kia của ngọn núi, nơi quân đội của Glaber không canh gác.
Sau khi xuống núi thành công, quân đội của Spartacus đã di chuyển vòng quanh chân núi và bất ngờ tấn công sườn hoặc phía sau quân đội của Glaber. Bị tấn công bất ngờ và không thể chống đỡ các chiến thuật phi chính thống của đối phương, lực lượng dân quân của Glaber đã bị đánh tan hoàn toàn.
1.4. Sự biến mất khỏi ghi chép và Đánh giá lịch sử
Sau thất bại thảm hại này, không có bất kỳ ghi chép nào về Glaber được tìm thấy trong các tài liệu La Mã. Người ta không biết liệu ông có bị giết trong trận chiến hay chỉ đơn giản là bị coi là quá tầm thường để các nhà sử học cổ điển tiếp tục nhắc đến.
Các học giả hiện đại như Barry S. Strauss đã chỉ ra rằng sự không rõ ràng của Glaber là một dấu hiệu khác cho thấy sự coi thường và đánh giá thấp của Viện Nguyên lão La Mã đối với Spartacus và cuộc nổi dậy của nô lệ vào năm 73 TCN. Thay vì coi đó là một mối đe dọa nghiêm trọng cần được xử lý bằng lực lượng quân sự chính quy, họ đã coi đó chỉ là một vụ đột kích của bọn cướp, dẫn đến việc cử một chỉ huy thiếu kinh nghiệm với một lực lượng dân quân không đủ năng lực, và hệ quả là một thất bại nặng nề. Điều này phản ánh sự chủ quan của giới tinh hoa La Mã đối với quyền lực tiềm tàng của những người bị áp bức.
2. Khắc họa trong văn hóa đại chúng
Trong các tác phẩm chuyển thể điện ảnh và truyền hình về cuộc đời của Spartacus, Glaber đã được khắc họa:
- Trong bộ phim điện ảnh Spartacus năm 1960 của đạo diễn Stanley Kubrick, một nhân vật dựa trên Glaber tên là "Glabrus" đã được John Dall thủ vai.
- Trong loạt phim truyền hình ngắn tập Spartacus năm 2004, Glaber được thể hiện dưới cái tên "Titus Glabrus" do Ben Cross đóng.
- Trong loạt phim truyền hình Spartacus: Máu và Cát năm 2010 và phần tiếp theo Spartacus: Báo Thù năm 2012, Glaber do Craig Parker thủ vai. Trái ngược với các phiên bản khác, Glaber được miêu tả là kẻ thù cá nhân của Spartacus, chịu trách nhiệm biến anh thành nô lệ, và cuối cùng bị Spartacus giết chết trong một trận đấu tay đôi. Sự khắc họa này làm nổi bật xung đột cá nhân và sự trả thù, thêm chiều sâu cho mối quan hệ giữa người áp bức và người bị áp bức.
3. Tài liệu lịch sử
Các tài liệu cổ đại đề cập đến Gaius Claudius Glaber bao gồm:
- Sallust, Histories 3.90-93 Maurenbrecher.
- Livy, Periochae 95.
- Plutarch, Crassus 8-9.
- Frontinus, Strategemata 1.5.21.
- Appian, Civil Wars 1.116.
- Florus, Epitome 2.8.4.
Cần lưu ý rằng các nhà sử học cổ điển đôi khi có sự khác biệt trong cách gọi tên các chỉ huy. Ví dụ, Plutarch và Frontinus nhắc đến các cuộc viễn chinh dưới sự chỉ huy của "Clodius pháp quan" và "Publius Varinus", trong khi Appian lại viết về "Varinius Glaber" và "Publius Valerius".
Các nghiên cứu học thuật hiện đại cũng phân tích về Glaber trong bối cảnh Chiến tranh Nô lệ lần thứ ba, bao gồm các tác phẩm của:
- T. R. S. Broughton trong Magistrates of the Roman Republic, vol. 2.
- Keith Bradley trong Slavery and Rebellion in the Roman World.
- Barry S. Strauss trong The Spartacus War.