1. Thời niên thiếu và Bối cảnh
Jean Frédéric Bazille sinh ra và lớn lên trong một gia đình giàu có, có nền tảng vững chắc và định hướng y học, nhưng ông lại sớm bộc lộ niềm đam mê mãnh liệt với hội họa, điều mà cuối cùng đã định hình con đường sự nghiệp của ông.
1.1. Sinh ra và Gia đình
Frédéric Bazille sinh ngày 6 tháng 12 năm 1841 tại Montpellier, Hérault, thuộc vùng Languedoc-Roussillon, Pháp. Ông xuất thân trong một gia đình Tin lành giàu có, chuyên kinh doanh rượu vang. Gia đình ông sở hữu điền trang sản xuất rượu vang Le Domaine de Méric ở Castelnau-le-Lez, gần Montpellier, nơi Bazille đã lớn lên.
1.2. Sở thích nghệ thuật ban đầu và Nghiên cứu Y khoa
Sự quan tâm của Bazille đối với hội họa nảy nở sau khi ông chiêm ngưỡng một số tác phẩm của Eugène Delacroix. Gia đình ông đã đồng ý cho ông theo học nghệ thuật, nhưng với điều kiện ông phải đồng thời theo học ngành y khoa. Vì vậy, Bazille bắt đầu học y vào năm 1859. Tuy nhiên, niềm đam mê với hội họa của ông ngày càng lớn mạnh, khiến ông dần mất hứng thú với y học. Ông từng viết thư cho cha mẹ, bày tỏ sự chán ghét ngày càng tăng đối với ngành y và mong muốn được theo đuổi hội họa một cách chuyên tâm. Năm 1864, sau khi trượt kỳ thi y khoa, gia đình Bazille cuối cùng đã chấp thuận cho ông chuyên tâm hoàn toàn vào việc học vẽ.
2. Sự nghiệp Nghệ thuật
Sự nghiệp nghệ thuật của Frédéric Bazille gắn liền với sự hình thành và phát triển của trường phái Ấn tượng tại Paris, nơi ông không chỉ là một nghệ sĩ tài năng mà còn là người bạn, người hỗ trợ đắc lực cho các họa sĩ cùng chí hướng.
2.1. Chuyển đến Paris và Học tại Xưởng vẽ Gleyre
Vào cuối năm 1862, Bazille chuyển đến Paris để tiếp tục học y nhưng nhanh chóng bị cuốn hút vào thế giới hội họa. Tại đây, ông theo học tại xưởng vẽ của Charles Gleyre, nơi ông đã gặp gỡ những người bạn đồng môn sau này trở thành những trụ cột của phong trào Ấn tượng, bao gồm Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, và Alfred Sisley. Bazille và Monet đã sớm trở thành bạn thân. Năm 1863, họ cùng nhau đi vẽ ở Chailly-en-Bière, gần rừng Fontainebleau. Trong thư gửi gia đình, Bazille gọi Monet là "người bạn tốt nhất trong số các họa sĩ trẻ" và ca ngợi tài năng vẽ phong cảnh của Monet.
2.2. Tình bạn và Sự hợp tác với các Họa sĩ Ấn tượng
Bazille nổi tiếng với sự hào phóng và tinh thần hợp tác cao độ. Ông đã dùng tài sản của mình để hỗ trợ tài chính cho các đồng nghiệp kém may mắn hơn, cung cấp không gian trong xưởng vẽ và vật liệu sáng tác cho họ. Những người bạn thân của ông bao gồm Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Alfred Sisley và Édouard Manet. Ông đã mua bức tranh nổi tiếng Những người phụ nữ trong vườn của Monet vào tháng 1 năm 1868 với giá 2.50 K FRF (trả góp 50 FRF mỗi tháng), giúp Monet thoát khỏi cảnh túng thiếu. Dù nhận được những lời khuyên tiết kiệm từ cha mình, Bazille vẫn tiếp tục hỗ trợ bạn bè. Ông cũng là cha đỡ đầu cho con trai đầu lòng của Monet, Jean.
2.3. Ảnh hưởng Nghệ thuật và Kỹ thuật
Phong cách của Bazille chịu ảnh hưởng từ các bậc thầy hội họa như Eugène Delacroix (người đã khơi gợi niềm yêu thích vẽ tranh từ thời niên thiếu của ông), Peter Paul Rubens, và Tintoretto. Ông đã dành thời gian sao chép tác phẩm của Rubens và Tintoretto tại Bảo tàng Louvre, cho thấy sự nghiên cứu nghiêm túc về các kỹ thuật cổ điển. Tuy nhiên, Bazille cũng là một trong những người tiên phong trong việc áp dụng kỹ thuật vẽ en plein air (ngoài trời) của trường phái Ấn tượng, kết hợp hội họa nhân vật với phong cảnh tự nhiên. Ông đã cố gắng kết hợp các chủ đề học thuật truyền thống, như tranh khỏa thân nam giới, vào các cảnh sinh hoạt hiện đại một cách thuyết phục.
2.4. Cuộc sống Xưởng vẽ và Giới Nghệ thuật
Bazille đã có nhiều xưởng vẽ khác nhau ở Paris, là nơi gặp gỡ và làm việc của giới nghệ sĩ đương thời. Cuối năm 1864, Bazille mời Monet đến xưởng vẽ của mình tại Rue de Furstemberg để cùng sáng tác. Mùa đông năm đó, họ thường xuyên ghé thăm nhà họ hàng Lejeune của Bazille, nơi họ gặp gỡ các nhân vật nổi bật như Henri Fantin-Latour, Charles Baudelaire, và Edmond Maître - người sau này trở thành bạn thân của Bazille.
Tháng 7 năm 1866, Bazille chuyển xưởng vẽ đến Rue Visconti và dùng chung với Renoir. Sisley và Monet cũng thường xuyên ghé thăm đây. Năm 1867, Bazille và Sisley cùng vẽ một bức tranh tĩnh vật cò từ các góc độ khác nhau, và Renoir đã vẽ Bazille trong quá trình sáng tác.
Tháng 1 năm 1868, Bazille cùng Renoir chuyển đến một xưởng vẽ rộng hơn tại Rue de La Condamine (sau này được đổi tên thành Rue La Condamine vào tháng 12 năm 1869), nằm gần Café Guerbois, nơi Édouard Manet thường lui tới. Quán cà phê này là điểm tụ họp của nhóm họa sĩ trẻ mà sau này được gọi là "Nhóm Batignolles", bao gồm Monet, Renoir, Manet, cũng như các nhà văn và họa sĩ khác như Émile Zola, Camille Pissarro, Paul Cézanne, và Gustave Courbet. Bazille đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các thành viên từ xưởng vẽ Gleyre với các thành viên của Académie Suisse.
Năm 1870, Bazille đã vẽ bức tranh nổi tiếng Xưởng vẽ ở Rue de La Condamine, thể hiện chính ông cùng các đồng nghiệp trong xưởng vẽ. Bức tranh này còn chứa đựng sự chỉ trích ngầm đối với Viện hàn lâm khi khắc họa các tác phẩm bị Salon từ chối của Bazille và bạn bè. Tháng 4 cùng năm, Bazille rời xưởng vẽ quen thuộc ở Rue La Condamine để chuyển đến Rue des Beaux-Arts, nơi Fantin-Latour cũng có xưởng vẽ. Bazille và Fantin-Latour có chung niềm yêu thích nghệ thuật Nhật Bản. Bazille đã thêm một người phụ nữ thứ ba mặc kimono Nhật Bản vào bức La Toilette và vẽ chiếc bình của nghệ nhân gốm Laurent Bouvier (người chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ Nhật Bản) vào bức Phụ nữ da đen với hoa mẫu đơn, cho thấy tình bạn và ảnh hưởng lẫn nhau giữa họ. Bức Phụ nữ da đen với hoa mẫu đơn là tác phẩm cuối cùng ông vẽ ở Paris trước khi nhập ngũ.
2.5. Tham gia Salon và Ý tưởng Triển lãm Độc lập
Bazille thường xuyên gửi tác phẩm của mình đến Salon Paris chính thức, dù đôi khi đạt được thành công, ông cũng gặp phải những lời từ chối.
Năm 1866, ông gửi hai tác phẩm: Cô gái chơi đàn piano và Tĩnh vật cá. Mặc dù lo sợ bị từ chối, đặc biệt là với chủ đề hiện đại của bức Cô gái chơi đàn piano, cuối cùng chỉ bức tĩnh vật cá được chấp nhận.
Năm 1867, Salon trở nên nghiêm khắc hơn, và nhiều tác phẩm của Bazille cùng bạn bè bị từ chối. Điều này đã củng cố ý tưởng về việc tổ chức một triển lãm nghệ thuật độc lập. Trong thư gửi cha mẹ, ông bày tỏ sự thất vọng về Salon năm đó và nhắc đến kế hoạch của một số họa sĩ trẻ muốn tổ chức triển lãm riêng. Họ đã cố gắng quyên góp tổng cộng 2.50 K FRF nhưng không đủ, nên kế hoạch bị gác lại.
Năm 1868, tác phẩm Gia đình sum họp và Bình hoa của ông được chấp nhận tại Salon. Đặc biệt, Gia đình sum họp là một tác phẩm quan trọng, thể hiện ánh sáng mạnh mẽ và tương phản rõ nét của miền Nam nước Pháp, mặc dù cách vẽ nhân vật còn hơi cứng nhắc, nhưng nó đã báo trước thế giới của trường phái Ấn tượng.
Năm 1869, bức Cảnh làng của ông được chấp nhận, trong khi Người đánh cá với lưới bị từ chối. Bazille tiếp tục bày tỏ ý định tổ chức một triển lãm độc lập trong thư gửi cha mẹ, nói rằng ông và bạn bè đã quyết định thuê một xưởng vẽ hàng năm để trưng bày các tác phẩm mà họ mong muốn, và ông rất mong chờ điều này vào năm sau. Dù Jean-Léon Gérôme phản đối mạnh mẽ việc Cảnh làng được chấp nhận, Alexandre Cabanel (cũng đến từ Montpellier) đã ủng hộ, khiến Bazille ngạc nhiên.
Năm 1870, trong số hai tác phẩm gửi đi, Cảnh mùa hè được chấp nhận tại Salon, nhưng La Toilette thì không. Các nhà phê bình đã khen ngợi Cảnh mùa hè vì "tràn ngập ánh nắng". Bazille rất hài lòng với sự đón nhận này, ông viết cho cha mẹ rằng tác phẩm của mình được đặt ở vị trí tốt, mọi người đều bàn tán về nó, và ông cảm thấy mình "không bị lỗi thời".
3. Các Tác phẩm Chính
Các tác phẩm của Frédéric Bazille thường kết hợp giữa hội họa nhân vật và phong cảnh, thể hiện kỹ thuật vẽ ngoài trời và sự nhạy cảm với ánh sáng, góp phần định hình phong cách Ấn tượng.
- La robe rose (Váy hồng), (1864) - Sơn dầu trên toan, 147 cm x 110 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Orsay, Paris.
- Atelier de la rue Furstenberg (Xưởng vẽ ở Rue Furstenberg), (1865) - Sơn dầu trên toan, 80 cm x 65 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Fabre, Montpellier.
- Aigues-Mortes (Aigues-Mortes), (1867) - Sơn dầu trên toan, 46 cm x 55 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Fabre, Montpellier.
- Autoportrait (Tự họa), (1865-1866) - Sơn dầu trên toan, 109 cm x 72 cm. Trưng bày tại Viện Nghệ thuật Chicago.
- Réunion de famille (Gia đình sum họp), (1867-1868) - Sơn dầu trên toan, 152 cm x 230 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Orsay, Paris.
- Le Pécheur à l'épervier (Người đánh cá với lưới), (1868) - Sơn dầu trên toan, 134 cm x 83 cm. Trưng bày tại Fondation Rau pour le Tiers-Monde, Zürich.
- Vue de village (Cảnh làng), (1868) - Sơn dầu trên toan, 130 cm x 89 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Fabre, Montpellier.
- Scène d'été (Cảnh mùa hè), (1869) - Sơn dầu trên toan, 158 cm x 158 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Fogg, Đại học Harvard, Cambridge, Massachusetts.
- La Toilette (Sự trang điểm), (1870) - Sơn dầu trên toan, 132 cm x 127 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Fabre, Montpellier.
- L'Atelier de la rue Condamine (Xưởng vẽ ở Rue Condamine), (1870) - Sơn dầu trên toan, 98 cm x 128.5 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Orsay, Paris.
- Paysage au bord du Lez (Phong cảnh bên sông Lez), (1870) - Sơn dầu trên toan, 137.8 cm x 202.5 cm. Trưng bày tại Viện Nghệ thuật Minneapolis, Minneapolis.
- Black Woman with Peonies (Phụ nữ da đen với hoa mẫu đơn), (1870) - Sơn dầu trên toan, 60.3 cm x 75.2 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Fabre, Montpellier.
- Portrait of Renoir (Chân dung Renoir), (1867) - Sơn dầu trên toan, 61.2 cm x 50 cm. Trưng bày tại Bảo tàng Orsay, Paris.
- Portrait of Alphonse Tissie (Chân dung Alphonse Tissie), (1868) - Trưng bày tại Bảo tàng Fabre, Montpellier.
- Portrait of Paul Verlaine (Chân dung Paul Verlaine), (1868) - Trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Dallas.
- Portrait of Edmond Maître (Chân dung Edmond Maître), (1869) - Sơn dầu trên toan, 83 cm x 64.2 cm. Trưng bày tại Phòng trưng bày Quốc gia Nghệ thuật, Washington D.C.
4. Chiến tranh Pháp-Phổ và Cái chết
Tháng 5 năm 1870, Bazille trở về Montpellier để mừng sinh nhật cháu trai và tiếp tục sáng tác tại biệt thự Mérid.
Khi Chiến tranh Pháp-Phổ bùng nổ vào ngày 19 tháng 7 năm 1870, Frédéric Bazille đã tình nguyện nhập ngũ vào trung đoàn Zouave vào ngày 10 tháng 8 năm 1870. Ông được bổ nhiệm làm chỉ huy phó và không lâu sau đó, ông đã hy sinh trên chiến trường. Ngày 28 tháng 11 năm 1870, Bazille tử trận tại Trận Beaune-la-Rolande gần Orléans, hưởng dương 28 tuổi (nguồn khác ghi 29 tuổi). Ông bị trúng hai viên đạn trong một cuộc tấn công bất thành vào vị trí của quân Đức. Ngay sau khi biết tin con trai tử trận, cha của ông đã bất chấp nguy hiểm để đến chiến trường và đưa thi thể con về an táng tại nghĩa trang Tin lành ở Montpellier hơn một tuần sau đó.
5. Di sản và Sự công nhận sau khi qua đời
Mặc dù qua đời ở tuổi đời còn rất trẻ, Frédéric Bazille đã để lại một di sản nghệ thuật quan trọng và có ảnh hưởng lâu dài đến phong trào Ấn tượng, với những đóng góp của ông được công nhận rộng rãi sau khi ông qua đời.
5.1. Hiện thực hóa các Triển lãm Độc lập và Ảnh hưởng Lâu dài
Ý tưởng về các triển lãm độc lập, không phụ thuộc vào Salon Paris mà Bazille đã ấp ủ từ lâu, cuối cùng đã được hiện thực hóa sau khi Chiến tranh Pháp-Phổ kết thúc. Từ năm 1874 trở đi, các triển lãm của nhóm Ấn tượng đã được tổ chức bởi Monet, Renoir, Pissarro, Degas và các thành viên khác của "Nhóm Batignolles". Ban đầu, các triển lãm này bị giới phê bình chỉ trích nặng nề, nhưng dần dần được chấp nhận và đến thế kỷ 20, trường phái Ấn tượng đã gặt hái được thành công vang dội trên thị trường nghệ thuật.
Năm 1876, tại Triển lãm Ấn tượng lần thứ hai, Renoir đã mượn bức Chân dung Bazille (do Manet mua lại) để trưng bày, như một sự khẳng định tình bạn của mình với Bazille. Cha của Bazille đã đến xem triển lãm này và tình cờ nhìn thấy bức chân dung con trai mình. Edmond Maître, người bạn thân của Bazille, đã làm trung gian để cha của Bazille trao đổi bức Những người phụ nữ trong vườn của Monet (mà Bazille đã mua) lấy bức Chân dung Bazille (từ Manet), nhờ đó ông có thể giữ lại chân dung của con trai mình. Hai tác phẩm cuối cùng của Bazille cũng đã được trưng bày trong Triển lãm Ấn tượng lần thứ hai này.
Mặc dù chỉ để lại khoảng 70 bức tranh sơn dầu, các tác phẩm của Bazille vẫn là những tài liệu quý giá về sự ra đời của trường phái Ấn tượng. Những bức tranh như Gia đình sum họp cho thấy tài năng của ông trong việc miêu tả nhóm người trong không gian ngoài trời, với cấu trúc tuyệt vời và sự tương phản ánh sáng độc đáo. Khả năng bố cục và sự nhạy cảm với ánh sáng của ông được đánh giá cao, báo trước những đặc trưng của thế giới Ấn tượng.